«Εάν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται μια κατάσταση ως ‘πραγματική’ (ανεξάρτητα από το αν είναι), τότε είναι πραγματική ως προς τον αντίκτυπο της»: Όταν, το 1928, οι William Isaac Thomas και Dorothy Swaine Thomas διατύπωναν την παραπάνω κοινωνιολογική θεωρία, δύσκολα θα μπορούσαν να φανταστούν ότι 94 χρόνια μετά, μια κυβέρνηση στην Ελλάδα, θα την χρησιμοποιούσε με μακιαβελική μαεστρία, ως κύρια μέθοδο της πολιτικής της επικοινωνίας σχετικά με ζητήματα Ελευθερίας του Τύπου.
Για την κυβέρνηση, μικρή (ή και ουδεμία) σημασία έχει η παράθεση της πραγματικότητας. Αντίθετα, η προπαγάνδα, η πειθώ (με αβάσιμα επιχειρήματα) και ο αντίκτυπος τους, φαίνεται να είναι μείζον ζήτημα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι οι δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου, κ. Οικονόμου σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης (European Media Freedom Act), ένα νέο σύνολο κανόνων για την προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ. Όποιος και όποια άκουγε τον κυβερνητικό εκπρόσωπο δίχως να έχει προηγούμενη γνώση για την κατάσταση των ΜΜΕ στην Ελλάδα, θα νόμιζε ότι η χώρα μας αποτελεί «επίγειο παράδεισο» για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία.
Παραθέτουμε δύο μόνο από τις φράσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου:
‣ «Η πρωτοβουλία-ορόσημο της Επιτροπής για τη διαμόρφωση ενός κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου για τα Μέσα Ενημέρωσης μετουσιώνει σε πράξη πολιτικές προτεραιότητες και πάγιες θέσεις της χώρας μας, τις οποίες η Κυβέρνηση ενστερνίζεται και υπερασπίζεται σθεναρά»
‣ «Οι πρωτοβουλίες που περιλαμβάνονται στο νέο πλαίσιο συντονίζονται με πολλές από τις πρωτοβουλίες για ανεξάρτητα, καινοτόμα και βιώσιμα Μέσα Ενημέρωσης τις οποίες ήδη η ελληνική Κυβέρνηση έχει δρομολογήσει, προασπίζοντας τον ρόλο τους ως πυλώνες της Δημοκρατίας και θεματοφύλακες του Κράτους Δικαίου»
Ας δούμε τώρα ορισμένα σημεία του νέου συνόλου κανόνων που ενέκρινε η Κομισιόν, σε αντιδιαστολή με κυβερνητικές πρακτικές (δηλαδή, με την πραγματικότητα):
European Media Freedom Act: «Ο κανονισμός θα απαιτεί από τα κράτη μέλη να σέβονται την ουσιαστική συντακτική ελευθερία των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης» & «Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης θα θεσπίσει νέες απαιτήσεις για την κατανομή της κρατικής διαφήμισης στα μέσα ενημέρωσης, ώστε να είναι διαφανής και να μην εισάγει διακρίσεις»
‣ Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση, θεσπίζει δια νόμου (στο νομοσχέδιο «Ενίσχυση δημοσιότητας και διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο – Σύσταση Ηλεκτρονικών Μητρώων Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου και λοιπές ρυθμίσεις αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης», Άρθρο 22), «Επιτροπή Λογοκρισίας» για τα ΜΜΕ, η οποία θα ελέγχει αν κάποια εφημερίδα ή κάποιο ηλεκτρονικό Μέσο Ενημέρωσης τηρεί τη «δεοντολογία» (με βάση ποια κριτήρια άραγε…) και εφόσον κρίνει ότι δεν τηρεί τη «δεοντολογία», θα τη διαγράφει από το Μητρώο Έντυπου Τύπου και για τουλάχιστον δύο χρόνια θα της στερεί πλήρως την πρόσβαση στην κρατική διαφήμιση.
European Media Freedom Act: «Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης περιλαμβάνει ισχυρές διασφαλίσεις κατά της χρήσης κατασκοπευτικού λογισμικού που έχουν ως αντικείμενο μέσα ενημέρωσης και δημοσιογράφους»
‣ Την ίδια στιγμή, σειρά από διεθνή Μέσα Ενημέρωσης και Οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου (και όχι μόνο) κατακρίνουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη, για τις παρακολουθήσεις των δημοσιογράφων Θάνου Κουκάκη και Σταύρου Μαλιχούδη από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (η οποία βρίσκεται στην αρμοδιότητα του πρωθυπουργού). Μάλιστα, οι κύριοι Κουκάκης και Μαλιχούδης, κατέθεσαν πριν τρεις εβδομάδες στην Επιτροπή PEGA, που συστήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο τον περασμένο Μάρτιο για να διερευνήσει παραβάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας από κράτη μέλη της ΕΕ. Σημειωτέον πως, ενώ είχε προηγηθεί χρονικά η παρακολούθηση Κουκάκη, ο Υπουργός Επικρατείας, κ. Γεραπετρίτης (από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού), υποστήριζε (απαντώντας σε επιστολές του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων) ότι δεν παρακολουθείται κανένας δημοσιογράφος από την ΕΥΠ, λέγοντας μάλιστα πως, «αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν απαράδεκτο».
European Media Freedom Act: «Ο επικεφαλής και το διοικητικό συμβούλιο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να διορίζονται κατά τρόπο διαφανή, ανοικτό και χωρίς διακρίσεις» & «Οι δημόσιοι πάροχοι μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να τηρούν την πολυφωνία ως προς τις πληροφορίες και απόψεις που προβάλλουν, με αμεροληψία, σύμφωνα με την αποστολή δημόσιας υπηρεσίας τους»
‣ Την ίδια στιγμή όμως, ο τέως διευθυντής γραφείου Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Ζούλας, διορίστηκε ως επικεφαλής της ΕΡΤ από το 2019, ενώ, αναφορικά με την «πολυφωνία» της Δημόσιας Τηλεόρασης, την οποία οφείλει να επιδεικνύει κατά το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο, είναι ενδεικτικό πως, στην Έκθεση για την Πολιτική Πολυφωνία που εξέδωσε το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης για το 2020, το ποσοστό του ΜέΡΑ25 επί του συνολικού χρόνου παρουσίασης των πολιτικών κομμάτων σε όλα τα δελτία ειδήσεων της ΕΡΤ ανέρχεται σε 1,8%, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό της Νέας Δημοκρατίας ανέρχεται σε 55,3%. Σημειωτέον πως, το προαναφερθέν ποσοστό (55,3%) αφορά το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας καθαυτό και όχι τη ΝΔ ως «κυβερνητική παράταξη», μιας και το ποσοστό του χρόνου παρουσίασης της κυβέρνησης ανέρχεται σε 16,7%.
European Media Freedom Act: «Η πράξη απαιτεί από τα κράτη μέλη να αξιολογούν τον αντίκτυπο των συγκεντρώσεων της αγοράς μέσων ενημέρωσης στην πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης»
‣ Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, τρεις οικογένειες διατηρούν υπό την κατοχή τους την πλειοψηφία των μεγαλύτερων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Συγκεκριμένα:
1. Οικογένεια Μαρινάκη (Άλτερ Έγκο ΜΜΕ): «Τα Νέα», «Το Βήμα», MEGA (και οι αντίστοιχες ιστοσελίδες), In.gr, Ot.gr («Οικονομικός Ταχυδρόμος») και («ατύπως») τα «Παραπολιτικά» (και η αντίστοιχη ιστοσελίδα)
2. Οικογένεια Βαρδινογιάννη: Star, Alpha (και οι αντίστοιχες ιστοσελίδες)
3. Οικογένεια Αλαφούζου: ΣΚΑΪ, Καθημερινή (και οι αντίστοιχες ιστοσελίδες)
Όσον αφορά τον αντίκτυπο της παραπάνω «συγκέντρωσης της αγοράς μέσων ενημέρωσης» στην πολυφωνία των ΜΜΕ, αρκεί μόνο να αναφερθούν τα ποσοστά παρουσίας της ΝΔ επί του συνολικού χρόνου παρουσίασης των πολιτικών κομμάτων στα δελτία ειδήσεων των Alpha, Mega, Star, ΣΚΑΪ για το 2020: 62,6%, 64,4%, 60%, 66,2%. Σημειωτέον πως, τα τέσσερα αυτά Μέσα, αφιέρωσαν 28… ολόκληρα δευτερόλεπτα (συνολικά) στην κάλυψη της ομιλίας του Γ. Βαρουφάκη στη ΔΕΘ στις 15 Σεπτεμβρίου.
European Media Freedom Act: «Η πράξη απαιτεί κάθε νομοθετικό, ρυθμιστικό ή διοικητικό μέτρο που λαμβάνεται από κράτος-μέλος το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει τα μέσα ενημέρωσης, να είναι δεόντως αιτιολογημένο και αναλογικό»
‣ Την ίδια στιγμή, στο πλαίσιο της Καμπάνιας «Μένουμε σπίτι – Μένουμε Ασφαλείς» (Λίστα Πέτσα):
• Η Εφημερίδα των Συντακτών έλαβε 30.000 ευρώ από την Καμπάνια, ενώ πουλά (με βάση τα στοιχείατης Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών για το πρώτο τρίμηνο του 2020) 180.000 φύλλα μηνιαίως.
• Ο Ελεύθερος Τύπος, έλαβε 80.000 ευρώ από την Καμπάνια, ενώ πουλά (με βάση τα στοιχεία της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών για το πρώτο τρίμηνο του 2020) 150.000 φύλλα μηνιαίως.
Όχι και η μεγαλύτερη δυνατή αναλογικότητα, θα έλεγε κάποιος/κάποια.
Παράλληλα, όπως αναφέρεται στην σχετική ιστοσελίδα της Κομισιόν, «η ευρωπαϊκή πράξη θα διασφαλίζει ότι τα μέσα ενημέρωσης θα μπορούν να λειτουργούν χωρίς αθέμιτες πιέσεις». Ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό, ένα απόσπασμα της ανάρτησης της διευθύντριας σύνταξης του Βήματος, Δήμητρας Κρουστάλλη, λίγο αφότου παραιτήθηκε (έπειτα από 30 χρόνια) από την εφημερίδα, τον Δεκέμβρη του 2020, ενώ λίγες ημέρες νωρίτερα, είχε προβεί σε ρεπορτάζ σχετικά με «παράλληλο σύστημα καταγραφής» των κρουσμάτων κορονοϊού: «Έπειτα από τη δημοσίευση του ρεπορτάζ για το παράλληλο και ατελέσφορο σύστημα καταγραφής των κρουσμάτων κορωνοιού από την ΗΔΙΚΑ και τον ΕΟΔΥ ασκήθηκε ασφυκτική πίεση από το Μέγαρο Μαξίμου. Αυτή μετατράπηκε σε εσωτερική ένταση και με έφερε ενώπιον του διλήμματος: προσωπικός και επαγγελματικός ευτελισμός ή παραίτηση».
Ο κύριος Οικονόμου βέβαια στις δηλώσεις που πραγματοποίησε σχετικά με το European Media Freedom Act , δεν έμεινε μόνο στην «σθεναρή υποστήριξη» και στον «ενστερνισμό» της ευρωπαϊκής Πράξης από την κυβέρνηση, αλλά φρόντισε να μας «υπενθυμίσει», «τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και τις πολιτικές της Κυβέρνησης, αναφορικά με την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και του πλουραλισμού (…) και την προστασία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος», τις οποίες, όπως σημειώνει, «είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω αναλυτικά και τεκμηριωμένα στην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής και Επίτροπο για τις Αξίες και τη Διαφάνεια, Věra Jourová, κατά τη συζήτησή μας για τις προκλήσεις για την ελευθερία των μέσων στην Ελλάδα, τον περασμένο Μάιο στις Βρυξέλλες».
Ο Τομέας ΜΜΕ του ΜέΡΑ25 δράττεται λοιπόν της ευκαιρίας να υπενθυμίσει στον κύριο Οικονόμου, τα εξής:
‣ Η έκθεση του «Παρατηρητήριου για την Πολυφωνία των Μέσων Ενημέρωσης στην Ψηφιακή Εποχή», η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο δράσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με την χρηματοδότηση της Κομισιόν, κατέδειξε πως η ύπαρξη πολυφωνίας στα ελληνικά ΜΜΕ βρίσκεται -ως επί το πλείστον- σε καθεστώς «υψηλού κινδύνου» κατά τα χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.
‣ Ενάμιση χρόνο πριν, η κυβέρνηση πρόσφερε γή και ύδωρ στους καναλάρχες, οι οποίοι πήραν τις άδειες υπό τον όρο (μεταξύ άλλων) να απασχολούν τουλάχιστον 400 εργαζόμενους ανά κανάλι. Η κυβέρνηση νομοθέτησε έτσι ώστε από τους 400 εργαζόμενους, το 15% (δηλαδή έως 60 άτομα),να μπορούν να δουλεύουν σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις συναφούς αντικειμένου (παραγωγής τηλεοπτικού προγράμματος). Σήμερα, η κυβέρνηση επιχειρεί να ξαναπεράσει αυτό το μνημείο εργασιακής επισφάλειας, αυτή τη φορά φουσκωμένο με στεροειδή: δηλαδή να αυξήσει από 15% σε 40% το ποσοστό των εργαζομένων που θα «χρεώνονται» σε συνεργαζόμενες εταιρείες, με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις που αυτό θα έχει σε εργασιακή ασφάλεια, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ασφάλιση στα Ταμεία των ενώσεών τους κλπ. Όχι και η μεγαλύτερη δυνατή «προστασία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος».
‣ Ας δούμε και τι δήλωσε η Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπος για τις Αξίες και τη Διαφάνεια, Věra Jourová, στην οποία ο κ. Οικονόμου «είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και τις πολιτικές της Κυβέρνησης». Μιλώντας λοιπόν στην Εφημερίδα των Συντακτών, η κυρία Jourová σημείωσε: «η δολοφονία δημοσιογράφου (στην Ελλάδα) και τώρα οι υποθέσεις που ερευνώνται στο Κοινοβούλιο σχετικά με την παρακολούθηση δημοσιογράφων (στην Ελλάδα), μας τράβηξαν την προσοχή και φυσικά μας ενέπνευσαν στο να συμπεριλάβουμε με σκληρή γλώσσα τις παρακολουθήσεις των δημοσιογράφων στο Media Freedom Act».
Μάλιστα, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους οι οποίοι μίλησαν στην ίδια εφημερίδα, με βάση το Media Freedom Act, η «λίστα Πέτσα» δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. «Αν η κυβέρνηση προχωρούσε, τότε η Κομισιόν θα μπορούσε να παρέμβει», ήταν η σχετική απάντηση τους.
Καθίσταται σαφές πως όταν η διαστρέβλωση της πραγματικότητας αποτελεί «κυβερνητική πρακτική», την «πληρώνουν» η Ελευθερία του Τύπου, η πολυφωνία, η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, και άλλες τέτοιες «ενοχλητικές» έννοιες για την κυβέρνηση Μητσοτάκη…
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
