«Καλώς ήρθατε στην τεχνοφεουδαρχία»

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΔΑΛΑΤΑΡΙΩΦ

Ο Γιάνης Βαρουφάκης αποκλειστικά στον «Ελληνικό Κήρυκα» λίγο πριν τη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου μέσω του οποίου εξηγεί γιατί η τεχνοφεουδαρχία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τη δημοκρατία. Ο Γιάνης Βαρουφάκης επιστρέφει στην Αυστραλία και στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, δεχόμενος την πρόσκληση από τα παλιά του λημέρια ώστε να παραδώσει μία διάλεξη στους φοιτητές του τμήματος που ήταν καθηγητής (δίδασκε έως το 2000 οικονομική θεωρία και πολιτική φιλοσοφία). Ο ιδρυτής του ΜέΡΑ25, μίλησε στον «Ελληνικό Κήρυκα» για την ανυπομονησία του να βρεθεί και πάλι στις αίθουσες όπου υπήρξε καθηγητής, αναφέρθηκε στην επιστολική ψήφο, ενώ σχολίασε και την πρόταση του Γερουσιαστή Νικ Μακκίμ να τον προτείνει για Κεντρικό Τραπεζίτη της Αυστραλίας. Ωστόσο, αυτός ο ρόλος δεν είναι για τον ίδιο, όπως μας εξηγεί.

————

Στο βιβλίο σας αναφέρετε ότι ο καπιταλισμός πέθανε. Κάποιος πνευματικός σας αντίπαλος θα ισχυριστεί ότι αυτή είναι μια ακόμη αναγγελία θανάτου του, με τον καπιταλισμό, όμως, να έχει την πείσμονα ικανότητα να εμφανίζεται με συνέπεια, στο κονιάκ μετά την… «κηδεία», πιο ζωντανός από ποτέ.

Μου θυμίζετε την συμβουλή που έδινε ο μεγάλος Σκοτσέζος φιλόσοφος Ντέιβιντ Χιουμ για να αποτρέψει τέτοιου είδους επιχειρήματα: Η χήνα που πιστεύει ότι ποτέ δεν θα την φάνε επειδή κάθε μέρα έως τώρα την ταΐζουν απορεί όταν μια μέρα της κόβουν το κεφάλι. Έτσι κι εμείς σήμερα θα ήταν λάθος να θεωρούμε ότι, επειδή επιβίωσε ως τώρα σχεδόν τρεις αιώνες ξεπερνώντας μύριες κρίσεις, ο καπιταλισμός είναι αθάνατος, παντοτινός.

Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι δεν έχει πλέον σφυγμό;

Δεν είναι θέμα σφυγμού αλλά των δύο θεμέλιων κολώνων πάνω στους οποίους στη ρίζεται – κολώνες που γκρεμίστηκαν χωρίς εμείς να το πάρουμε χαμπάρι. Ποιες κολώνες; Αγορές και κέρδος. Αυτά ήταν τα δύο θεμέλια του καπιταλισμού. Οι αγορές, το μέσον μέσω του οποίου διακινούνταν τα πιο σημαντικά εμπορεύματα (από τα τρόφιμα και τα μηχανήματα μέχρι την εργασία). Και το κέρδος, το καύσιμο που κινούσε τον καπιταλισμό. Τι τα γκρέμισε; Μια μετάλλαξη του κεφάλαιου (που ονομάζω νεφοκεφάλαιο ή cloud capital) που, όπως μια μετάλλαξη ενός ανόητου ιού σε κάτι πιο τοξικό, σκοτώνει τον οργανισμό στον οποίο ζει, σκότωσε την κεφαλαιοκρατία, τον καπιταλισμό, γκρεμίζοντας από το βάθρο τους τόσο τις αγορές όσο και το κέρδος, και αντικαθιστώντας τις αγορές με ψηφιακές πλατφόρμες (π.χ.amazon.com ή alibaba.com) και το κέρδος με μια μορφή προσόδου (την νεφοπρόσοδο ή cloud rent).

Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε σε έναν αναγνώστη του «Ελληνικού Κήρυκα» την Τεχνοφεουδαρχία που αναφέρεται στο βιβλίο σας

Ας πάρουμε για παράδειγμα την στιγμή που μπαίνετε στο amazon.com. Εκείνη τη στιγμή έχετε βγει από τον καπιταλισμό! Γιατί το λέω αυτό; Δεν είναι άλλη μια αγορά, έστω και ψηφιακή; Όχι, δεν είναι. Ναι, εκεί μέσα συνωστίζονται άπειροι αγοραστές και πωλητές. Ναι, η Amazon είναι μια πλατφόρμα συναλλαγών. Αλλά, όχι, αγορά δεν είναι! Ναι, ανήκει σ’ έναν άνθρωπο που λέγεται Τζεφ. Αλλά, όχι, μονοπώλιο δεν είναι. Είναι κάτι πολύ, πολύ περισσότερο από μια μονοπωλιακή αγορά!

Στον Τζεφ δεν ανήκουν τα εργοστάσια που παράγουν τα προϊόντα που αγοράζετε στην πλατφόρμα του. Του ανήκει κάτι πολύ πιο σημαντικό: Ο αλγόριθμος που εσείς εκπαιδεύετε να σας γνωρίζει τέλεια, ώστε να σας «ζευγαρώνει» με κάποιον πωλητή, τον οποίο επίσης γνωρίζει τέλεια, με σκοπό να μεγιστοποιήσει την πιθανότητα ότι κάθε τέτοιο «ζευγάρωμα», κάθε τέτοια συναλλαγή, θα αποφέρει, για τον Τζεφ, την υψηλότερη πρόσοδο που μπορεί να χρεώσει ο Τζεφ στον πωλητή για αυτό που αγοράζετε: έως και το 40% της τιμής που καταβάλετε την τσεπώνει ο Τζεφ! Συνεπώς, ο ίδιος αλγόριθμος που βοηθάμε να εκπαιδεύεται σε πραγματικό χρόνο για να μας γνωρίζει από μέσα, απ’ έξω κι ανακατωτά – αυτός ο ίδιος αλγόριθμος τροποποιεί τις προτιμήσεις μας και διαχειρίζεται την επιλογή και την παράδοση των εμπορευμάτων που θα ικανοποιήσουν αυτές τις προτιμήσεις.

Σκεφτείτε το εξής: Αν εσείς κι εγώ πληκτρολογήσουμε «ηλεκτρικά ποδήλατα» ή «κιάλια» ενώ βρισκόμαστε στο amazon.com, εσείς και εγώ θα λάβουμε εντελώς διαφορετικές συστάσεις. Σε μια παραδοσιακή αγορά, σ’ ένα εμπορικό κέντρο, θα ήταν σαν να περπατάμε δίπλα-δίπλα, με τα μάτια μας στραμμένα προς την ίδια κατεύθυνση, προς την ίδια βιτρίνα, αλλά να
βλέπουμε διαφορετικά πράγματα ανάλογα με το τι θέλει ο αλγόριθμος του Τζεφ να δει ο καθένας μας. Καθώς περιηγείστε στο amazon.com, στην ελληνική skroutz.gr, βρίσκεστε σε αλγοριθμικά κατασκευασμένη απομόνωση, σαν σ’ ένα Πανοπτικόν, όπου, μη μπορώντας να δούμε ο ένας τον άλλον, βλέπουμε μόνο τον αλγόριθμο που βλέπει τα πάντα. Για την ακρίβεια, βλέπουμε μόνο ό,τι μας επιτρέπει ο αλγόριθμος του Τζεφ να δούμε με σκοπό να μεγιστοποιήσει την νεφοπρόσοδό του – την σημερινή εκδοχή της γεωπροσόδου που οι φεουδάρχες
αποσπούσαν από τους υποτελείς και τους κολλήγους τους. Αυτό δεν είναι καπιταλισμός. Καλώς ήρθατε στην τεχνοφεουδαρχία!

Γιατί την θεωρείτε ως την μεγαλύτερη απειλή για την δημοκρατία;

Ας θυμηθούμε τον ορισμό του Αριστοτέλη σύμφωνα με τον οποίο δημοκρατία είναι ένα καθεστώς όπου αποφασίζουν οι φτωχοί, καθώς οι φτωχοί αποτελούν την πλειοψηφία κάθε κοινωνίας. Σε μια τεχνοφεουδαρχική κοινωνία, όπου διεθνώς δώδεκα τεχνοφεουδάρχες έχουν στην κατοχή τους όχι μόνο τεράστιο πλούτο (μεγαλύτερο από την συνολική χρηματιστηριακή αξία όλων των εταιρειών της Αυστραλίας, του Καναδά, της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και της Κίνας) αλλά και τους αλγόριθμους που τους αποκομίζουν τεράστια
κέρδη δηλητηριάζοντας τον δημόσιο διάλογο (π.χ. tweeter, Facebook, Instagram κλπ), η δημοκρατία είναι λιγότερο εφικτή απ’ ότι ήταν στην Μεσαιωνική Ευρώπη.

Με τι συναισθήματα επιστρέφετε σε μια χώρα, την Αυστραλία, στην οποία έχετε ζήσει και διδάξει ως Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ;

Είναι η πρώτη φορά μετά το 1988, όταν μετανάστευσα στην Αυστραλία αποδρώντας από την Βρετανία, που λείπω τόσο καιρό. Για την ακρίβεια, τελευταία φορά ήμουν στην Αυστραλία μερικές μέρες πριν το λοκντάουν τον Φεβρουάριο του 2020. Οπότε, δεν σας το κρύβω ότι ανυπομονούσα να πατήσω ξανά Αυστραλιανό έδαφος. Και μιας και αναφέρεστε στο  Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, με χαρά μόλις δέχθηκα πρόσκληση να επιστρέψω στα παλιά λημέρια παραδίδοντας μια διάλεξη στους φοιτητές του παλιού μου τμήματος – που θα είναι όμως ανοικτή στο ευρύ κοινό.

Έχετε άποψη για την κεντροαριστερή κυβέρνηση Αλμπανίζι που διαδέχτηκε τον Σκοτ Μόρισον;

Είναι καλύτερη. Αλλά αυτό δεν ήταν δα και τόσο δύσκολο!

Το Μέρα25 πώς κρίνει/σχολιάζει την επιστολική ψήφο;

Το ΜέΡΑ25 απαιτούμε οι απόδημοι να έχουν το δικαίωμα, χωρίς εξαίρεση, όχι μόνο να εκλέγουν αλλά και να εκλέγονται. Η επιστολική ψήφος δίνει τη δυνατότητα να ψηφίζουν αλλά όχι να επιλέγουν δικούς τους ανθρώπους να εκπροσωπούν τις κοινότητές μας στη Βουλή των Ελλήνων. Αυτό είναι απαράδεκτο. Δεν νοείται να σας επιβάλουν να ψηφίζετε τους υποψήφιους στην Αιτωλοακαρνανία και την Πάτρα όταν ζείτε στην Μελβούρνη ή στο Χόμπαρτ. Για αυτό τον λόγο, από το 2019 το ΜέΡΑ25 καταθέτουμε Πρόταση Νόμου που θα αποκαθιστούσε ουσιαστικά το δικαίωμα των απόδημων τόσο στο εκλέγειν όσο και στο εκλέγεσθαι.

Πως; Δημιουργώντας εκλογικές περιφέρειες εξωτερικού – π.χ, Νοτιοανατολικής Αυστραλίας – με πλήρη ισοδυναμία εδρών και εγγεγραμμένων τόσο εντός όσο και εκτός της Ελλάδας. Δυστυχώς, κανένα από τα υπόλοιπα κόμματα δεν την υπερψήφισαν επειδή φοβούνται την ομογένεια – επειδή σας θέλουν ψηφοφόρους αλλά όχι συνδιαμορφωτές των συλλογικών αποφάσεων του Ελληνισμού. Όσον αφορά την επιστολική ψήφο, το ΜέΡΑ25 επιμένουμε στην χάρτινη ψήφο στην κάλπη. Για δύο λόγους: Πρώτον, χωρίς παραβάν καταργείται το απόρρητο της ψηφοφορίας (π.χ., μπορεί κάποιος να απαιτήσει να δει τι ψηφίζεις, κάτι που δεν γίνεται σε εκλογικό κέντρο). Δεύτερον, το επιχείρημα ότι πολλοί απόδημοι δεν βρίσκονται κοντά σε Προξενείο για να ψηφίσουν είναι προσχηματικό καθώς το ΜέΡΑ25 προτείναμε να στήνονται κάλπες και στις κοινότητες, τις εκκλησίες ακόμα και τα καφενεία της παροικίας – κάτι που θα ενεργοποιούσε τις κοινότητές μας σε όλη την Αυστραλία.

Κατά πόσο πιστεύετε ότι θα σας βοηθήσει η παρουσία των Ομογενών της Αυστραλίας.

Δεν με ενδιαφέρει. Πραγματικά! Έχοντας ζήσει δώδεκα χρόνια στην Αυστραλία, έχοντας αφουγκραστεί τον πόνο των συμπάροικων για τον τρόπο που τους αντιμετωπίζει και τους εκμεταλλεύεται το ελληνικό πολιτικό σύστημα, ένα με ενδιαφέρει: να σας αποδοθούν, επιτέλους, τα πολιτικά δικαιώματά σας. Αν, κατόπιν, κρίνετε ότι το ΜέΡΑ25 αξίζει την ψήφο σας, αυτό για μένα θα ήταν ένα καλοδεχούμενο μπόνους – τίποτα παραπάνω.

Συνεχίζεται ο αγώνας για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ, ενώ παρατείνεται η αγωνία για την υπόθεση της έκδοσής του στις ΗΠΑ.

Ο Τζούλιαν είναι προσωπικός μου φίλος και για αυτό η αργή δολοφονία του, που επιτελείται εσκεμμένα σήμερα από το βρετανικό και το αμερικανικό κράτος (με την διαχρονική συνενοχή του αυστραλιανού κράτους), με αγγίζει προσωπικά, όχι μόνο πολιτικά. Το μόνο του «έγκλημα» είναι η αποκάλυψη εγκλημάτων που έκαναν οι κυβερνήσεις μας στο όνομά μας. Το συνεχιζόμενο μαρτύριό του ένα στόχο έχει: Να εκφοβηθείτε εσείς, και κάθε δημοσιογράφος, ώστε να αυτο-λογοκρίνεστε αν πέσετε πάνω σε αποδείξεις για εγκλήματα των κυβερνώντων μας κατά της ανθρωπότητας.

Πόσο αισιόδοξος είστε για αυτή την υπόθεση και είστε ικανοποιημένος από τις προσπάθειες της κυβέρνησης της Αυστραλίας;

Καθόλου αισιόδοξος δεν είμαι. Οι βρετανοί δικαστές απεδείχθησαν ξανά και ξανά κατώτεροι των περιστάσεων. Όσο για την κυβέρνηση της Αυστραλίας, η υπόσχεση του Πρωθυπουργού Αλμπανίζι να πιέσει τον Πρόεδρο Μπάιντεν να πάψει την δίωξη του Τζούλιαν απεδείχθη κενή περιεχομένου. Αν ήθελε, μπορούσε εύκολα να θέσει ως όρο για συνέχιση της (γενικότερα
ανόητης) συμφωνίας AUKUS, που μεταφέρει πολλά δισεκατομμύρια σε αμερικανικά ταμεία, την απελευθέρωση του Τζούλιαν. Επέλεξε να μην το κάνει.

Ο Γερουσιαστής Νικ Μακκίμ είχε προτείνει εσάς για Κεντρικό Τραπεζίτη της Αυστραλίας. Πώς υποδεχτήκατε αυτήν την προοπτική και αν εφόσον μελλοντικά σας προταθεί κάτι τέτοιο, θα ήταν μια πρόκληση που θα σας ενδιέφερε;

Η πρόταση του Γερουσιαστή με τιμά και τον ευχαριστώ για αυτήν. Αν και τα ζητήματα των κεντρικών τραπεζών με ενδιαφέρουν βαθύτατα, και τα παρακολουθώ στενά, η θέση του Κεντρικού Τραπεζίτη δεν είναι για μένα. Κι αυτό επειδή, την στιγμή που αναλαμβάνεις μια τέτοια θέση, έχεις ηθική και επαγγελματική υποχρέωση να μην επικοινωνείς
την αλήθεια στον κόσμο – ή τουλάχιστον, για να δανειστώ την έκφραση του Μάλκολμ Τέρνμπουλ, να «εξοικονομείς την αλήθεια» – κάτι το οποίο ούτε μπορώ, ούτε θέλω να κάνω.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.