Όλο και πιο συχνά βλέπουμε πλέον να αντιμετωπίζεται ως λαϊκισμός κάθε φωνή που αρθρώνεται υπέρ του ενός ή του άλλου λαϊκού αιτήματος για κοινωνική δικαιοσύνη και ισονομία. Κατά πόσο όμως έχει αλλοιωθεί η χρήση του όρου αυτού καθαυτού από το συστημικό λόγο; Και αν συμβαίνει αυτό, για ποιο λόγο; Σε συνέντευξή του στο «Στίγμα της ΜέΡΑς» καταθέτει την ερμηνεία του ο υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Πολιτικών και Διεθνών Επιστημών του πανεπιστημίου του Loughborough, Πάνος Παναγιώτου:

Αν κάποιος ακολουθήσει τα λεγόμενα της κυβέρνησης των αρίστων, θα συμπεράνει ότι ο λαϊκισμός είναι λίγο-πολύ συνώνυμο του φασισμού ή της απολυταρχίας. Θυμόμαστε τις πρόσφατες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών για την “ήττα του λαϊκισμού το ‘40” ή το καθεστώς της χούντας, οι οποίοι ήταν κάποιοι «λαϊκιστές».

Όμως, ο λαϊκισμός δεν ταυτίζεται ούτε με το φασισμό, ούτε με ακροδεξιά καθεστώτα. Και βέβαια δεν είναι συνώνυμο της δημαγωγίας και του εθνικισμού.

Γενικά, υπάρχει μια σύγχυση στο δημόσιο λόγο για αυτόν τον όρο και θα πρέπει να αναρωτηθούμε για τη σωστή ερμηνεία και απόδοσή του. Ο λαϊκισμός έχει καταλήξει να χρησιμοποιείται σαν βρισιά περίπου και να χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς αντιπάλους και κυρίως ενάντια σε όσους προσπαθούν με κάποιο τρόπο να εκφράσουν λαϊκά αιτήματα.

Η αλήθεια είναι ότι σε θεωρητικό επίπεδο υπάρχουν πολλές θεωρίες και προσεγγίσεις για αυτόν τον όρο. Προσωπικά, συγκλίνω προς τη λογοθεωρητική προσέγγιση της σχολής του Έσσεξ, σύμφωνα με την οποία ο λαϊκισμός είναι μια μορφή λόγου που έχει να κάνει με τον τρόπο συνάρθρωσης διαφορετικών αιτημάτων και με το σχηματισμό συλλογικών ταυτοτήτων. Δηλαδή, πρόκειται για μια συγκεκριμένη πολιτική λογική, η οποία χαρακτηρίζεται από μία κατασκευή ενός λαϊκού υποκειμένου στο επίπεδο του λόγου, μιας συλλογικής ταυτότητας ενός «εμείς».

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο λαϊκισμός έχει να κάνει με την ένωση ετερογενών λαϊκών αιτημάτων σε μια αλυσίδα ισοδυναμίας.
Από αυτή τη σκοπιά, ο λαϊκισμός είναι ένας ουδέτερος όρος, που μπορεί να πάρει θετική ή αρνητική χροιά, ανάλογα με τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Το αν θα έχει προοδευτικά ή αντιδραστικά χαρακτηριστικά κρίνεται κάθε φορά από το περιεχόμενο των αιτημάτων που συναρθρώνει αυτός ο λόγος.

Ακούστε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ:

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.