Στο KPFA Radio και την εκπομπή «Letters and Politics» του Mitch Jeserich έδωσε συνέντευξη ο Γραμματέας του ΜέΡΑ25 και συνιδρυτής του DiEM25, Γιάνης Βαρουφάκης, και προσέγγισε ιστορικά την σημερινή παγκόσμια κοινωνικοοικονομική κατάσταση.

Η συζήτηση ξεκίνησε συγκρίνοντας το σήμερα με την περίοδο του 2015, οπότε και διετέλεσε Υπουργός Οικονομικών στην Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με τον Γιάνη Βαρουφάκη να δηλώνει «Είμαι από τους ελάχιστους που υποστηρίζω ότι η κρίση δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Αυτό που συνέβη στη Wall Street το φθινόπωρο του 2008 ήταν τεράστιο πλήγμα στα θεμέλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού και αυτό προκάλεσε μια σειρά από σημαντικότατες κρίσεις ανά τον κόσμο, κρίσεις που αλλάζουν μορφή και ένταση.» «Όπως η κρίση του 1929 άλλαξε εντελώς τον κόσμο, έτσι και η κρίση του 2008 άλλαξε τα πάντα και αυτό που τώρα βιώνουμε είναι μια νέα φάση της ίδιας κρίσης, που χαρακτηρίζεται από αύξηση των τιμών και του κόστους ζωής.»

Στην ερώτηση «σε τι οφείλεται ο σημερινός πληθωρισμός» ο Γραμματέας του ΜέΡΑ25, αναγνωρίζοντας τον ρόλο που έχουν παίξει σε αυτό το φαινόμενο η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας κατά την πανδημία, η κρατική οικονομική ενίσχυση των αδύναμων και ιδίως των ανέργων και ο πόλεμος στην Ουκρανία, προχώρησε σε μια εμβριθή ανάλυση της περιόδου από το 2008 μέχρι και σήμερα. «Το 2008, σε αντίθεση με το 1929 που οι τράπεζες αφέθηκαν να καταρρεύσουν, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες αποφάσισαν να τυπώσουν μέσα σε λίγους μήνες 15-18 τρισεκατομμύρια δολάρια προκειμένου να σωθεί η οικονομία. Οι τράπεζες, αλλά και οι τραπεζίτες διασώθηκαν, με αποτέλεσμα ο σοσιαλισμός αυτός που εφαρμόστηκε για τους τραπεζίτες να επιφέρει σκληρή λιτότητα για τους πολλούς. Έτσι από το 2009 έως το 2021 είχαμε αυξημένη ρευστότητα και ελάχιστη επένδυση, αφού οι πολλοί ήταν οικονομικά πιεσμένοι λόγω της λιτότητας επομένως δεν είχαν νόημα οι επενδύσεις, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα επιτόκια.» Με το ξέσπασμα της πανδημίας οι τροφοδοτικές αλυσίδες διακόπηκαν και όταν άνοιξε και πάλι η οικονομία βρεθήκαμε σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. «Ο κόσμος είχε στη διάθεσή του κάποια λεφτά που του δόθηκαν ως ενίσχυση κατά την περίοδο της πανδημίας, αλλά η βιομηχανία, μετά από 13 χρόνια ελάχιστης επένδυσης, είχε μειωμένη ικανότητα παραγωγής, παρά την αυξημένη ζήτηση. Παράλληλα, η αύξηση του μεταφορικού κόστους και της ενέργειας που σημειώθηκε με την επανεκκίνηση της οικονομίας, έδωσε την αφορμή στις μονοπωλιακές επιχειρήσεις όχι μόνο να μετακυλήσουν την αύξηση αυτή στους καταναλωτές, αλλά και να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους.» Το αποτέλεσμα; Λιτότητα νέας μορφής λόγω της εκτίναξης του πληθωρισμού, που μπορεί να είναι παρωδική, αλλά ακόμα και όταν μειωθεί ο πληθωρισμός, το κόστος των προϊόντων θα παραμένει στο ύψος που έχει πλέον διαμορφωθεί και την ίδια στιγμή οι μισθοί θα έχουν σταθεροποιηθεί σε χαμηλά, αναλογικά, επίπεδα. «Το πραγματικό τέρας είναι η κρίση του 2008 που διέκοψε τη διαδικασία χρηματοοικονομικής διαχείρισης και παγκοσμιοποίησης, και οι Κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες να εφαρμόσουν σοσιαλισμό για τους τραπεζίτες και σκληρή λιτότητα για τους πολλούς.» κατέληξε.

Τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε γίνει, λοιπόν, το 2008; Σύμφωνα με τον Γιάνη Βαρουφάκη «Οι τραπεζίτες χρεοκόπησαν τις τράπεζές τους με τη διεφθαρμένη, ανόητη τοξική, παράλογη συμπεριφορά που έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Και διασώθηκαν.» Η δική του πρόταση για την λύση που έπρεπε τότε να είχε δοθεί είναι η Κυβέρνηση να έσωζε μεν τις συστημικές τράπεζες, αλλά όχι και τους μετόχους τους και τα Διοικητικά Συμβούλια. «Αυτοί θα έπρεπε να εκδιωχθούν. Το Κράτος θα έπρεπε να αναλάβει τις τράπεζες, να ορίσει νέο ΔΣ και να παρέχει πολύ σαφείς οδηγίες διαχείρισης του δημοσίου χρήματος που δόθηκε για τη σωτηρία των τραπεζών αυτών, όπως θα ήταν οι επενδύσεις για παράδειγμα. Και αν δεν πιστεύεις στην κρατικοποίηση των τραπεζών, πούλα τες μετά σε νέους ιδιοκτήτες. Έτσι, οι ιδιοκτήτες τραπεζών πλέον θα ήξεραν πως αν τις χρεοκοπούσαν, θα τις έχαναν.» Προς επίρρωση της πρότασής του ο συνιδρυτής του ΜέΡΑ25 αναφέρθηκε στη χρεοκοπία των σκανδιναβικών τραπεζών το 1992, όπου οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών έκαναν αυτό ακριβώς: έσωσαν τις τράπεζες, όχι τους μετόχους τους, τις κρατικοποίησαν για δύο χρόνια, στρέφοντάς τες προς τις επενδύσεις και μετά τις πούλησαν. Αντίστοιχα έδρασε η Κυβέρνηση στη Νότια Κορέα όταν το 1998 χρεοκόπησαν οι τράπεζες.

Αναφερόμενος στην προσωπική του εμπειρία από τη θητεία του ως Υπουργός Οικονομικών το πρώτο εξάμηνο του 2015, ο Γιάνης Βαρουφάκης σχολίασε τον κυνισμό με τον οποίο οι ίδιοι άνθρωποι παραδέχονταν πίσω από κλειστές πόρτες πως η λύση διάσωσης τραπεζών και τραπεζιτών δεν ήταν πράγματι η βέλτιστη και αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην περίπτωση της Ελλάδας «Κατέθεσα πολύ καλά μελετημένες τεχνοκρατικές προτάσεις για αναδιάρθρωση του χρέους. Και η ίδια η Λαγκάρντ μου έδωσε δίκιο, αλλά παραδέχθηκε πως δεν γίνεται να τις εφαρμόσουν καθώς οι διεθνείς οργανισμοί έχουν επενδύσει πολλά στη σωτηρία των τραπεζιτών. Και, μάλιστα, μου είπε πως η πολιτική σου αξιοπιστία εξαρτάται από το αν θα συμφωνήσεις με αυτά που προτείνουμε εμείς. Και η απάντησή μου ήταν πως «δεν δίνω δεκάρα για την πολιτική μου καριέρα ή την πολιτική μου αξιοπιστία. Με εξέλεξαν για να βάλω τέλος σε αυτό το έγκλημα κατά της λογικής και της ανθρωπότητας». Έξι μήνες μετά κατόρθωσαν να διασπάσουν την κυβέρνηση, ο τότε πρωθυπουργός υπέκυψε και παραδόθηκε και εγώ παραιτήθηκα γιατί δεν θα έμενα σε μια θέση να κάνω ηλίθια πράγματα που θα κατέστρεφαν την ψυχή μου.»

Συνεχίζοντας με την περίπτωση της Ελλάδας, αφού αναφέρθηκε στο γεγονός της ιδιωτικοποίησης των αεροδρομίων, των λιμανιών, του σιδηρόδρομου, ακόμα και της ίδιας της φύσης πχ των παραλιών, ανέφερε «Όταν ήμουν Υπουργός Οικονομικών το χρέος μας ήταν 305 δισεκατομμύρια ευρώ και τώρα είναι 400 δισεκατομμύρια ευρώ με το ΑΕΠ να παραμένει σταθερά στα 170 δισεκατομμύρια ευρώ. Επομένως είμαστε πιο χρεοκοπημένοι από ποτέ. Αλλά δεν το αναφέρουν πουθενά αυτό. Γιατί; Γιατί όσο η Ελλάδα έχει κυβερνήσεις που απλώς εκτελούν εντολές, ξένα funds θα έρχονται να αγοράζουν με 3% ιδιωτικά χρέη, υποθήκες και θα ξεσπιτώνουν τον κόσμο για να μεταφέρουν τα κέρδη τους στο Ντελαγουέρ ή τα νησιά Κέιμαν. Ουσιαστικά πουλάμε χρέος με πολύ μικρό επιτόκιο. Την ίδια στιγμή η νεολαία της χώρας μας, ελλείψει προοπτικής, αναγκάζεται να μεταναστεύσει.»

Όταν η συζήτηση στράφηκε στο σημερινό πληθωρισμό, ο Γιάνης Βαρουφάκης έκανε μια ιστορική αναδρομή στην πορεία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Συγκεκριμένα ξεκίνησε την αναδρομή του από το τέλος του Μπρέντον Γουντς, το τέλος των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, της σύνδεσης του δολαρίου με τον χρυσό, όταν οι ΗΠΑ -και εδώ αναφέρθηκε στον Πολ Βόλκερ και τον τρόπο που κατόρθωσε να δαμάσει τον καλπάζοντα πληθωρισμό- χρηματοδότησαν τα ελλείμματά τους χάρη στο σύστημα εκτύπωσης δολαρίων, με το οποίο ο υπόλοιπος κόσμος, τεχνηέντως, βρέθηκε να χρηματοδοτεί το δολάριο για να αποφευχθεί μια υποτίμηση των αποθεματικών τους. Έτσι με την κατάρρευση της ισοτιμίας οι επενδύσεις στράφηκαν στον χρηματοπιστωτικό τομέα και τα προϊόντα «χρέους» τα οποία ακολούθησαν μια πορεία τριγμών και σπασμών μέχρι την πλήρη κατάρρευση του 2008. Για τον Γιάνη Βαρουφάκη το πρόβλημα σήμερα δεν είναι ο πληθωρισμός, αλλά η ανισότητα, η ύφεση, η ακροδεξιά πολιτική, ενώ στο ερώτημα αν υφίσταται κρίση δημοκρατίας, η απάντησή του ήταν αποκαλυπτική «Δεν υπάρχει δημοκρατία. Υπάρχει μια πολύ στυγνή, αδίστακτη ολιγαρχία που ενίοτε κάνει εκλογές για να νομιμοποιείται. Και όποτε κάποια εκλογή ή ψηφοφορία καταλήγει σε μια ετυμηγορία που δεν αρέσει στην ολιγαρχία, την ανατρέπει. Τρανό παράδειγμα το δημοψήφισμα στην Ελλάδα που δεν ήταν κάτι άλλο από το τελεσίγραφο που μας είχαν δώσει οι τραπεζίτες και το οποίο φέραμε στο λαό προκειμένου να αποφασίσει αν θα το δεχθούμε ως χώρα ή όχι. Ενώ όλα τα ΜΜΕ ούρλιαζαν στον κόσμο να μην τολμήσει να πει ΟΧΙ στο τελεσίγραφο γιατί θα ακολουθήσει Αρμαγεδδώνας, 62% των πολιτών ψήφισαν ΟΧΙ και το ίδιο βράδυ το ΟΧΙ τους έγινε ΝΑΙ. Αυτό μου θυμίζει τη φράση «αν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα, θα τις καταργούσαν.» Και στην Ελλάδα αυτό το έχουμε βιώσει (το 1967 με τα τανκς, το 2015 με τις τράπεζες). Το ίδιο συμβαίνει στην Αμερική. Δεν έχουμε δημοκρατία. Είναι, όμως, μια θαυμάσια ιδέα για την οποία οφείλουμε να παλεύουμε.»

Η τελευταία ερώτηση αφορούσε στην κλιματική αλλαγή, με τον Γραμματέα του ΜέΡΑ25 να χαρακτηρίζει την αποτυχία του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν και της συνόδου Cop26 να καταλήξουν σε μια βιώσιμη συμφωνία, υποκύπτοντας στα συμφέροντα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων ανήκεστα καταστροφική για το μέλλον της ανθρωπότητας. Και πλέον, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι ίδιες βιομηχανίες ορυκτών χρησιμοποιούν τον πόλεμο ως πρόσχημα όχι για να βρεθούν λύσεις βιώσιμης ενέργειας, αλλά για να μεγιστοποιήσουν ακόμα μια φορά τα κέρδη τους, αδιαφορώντας για τον πλανήτη.

Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ:

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.