Ο κ. Πλεύρης μίλησε για σύμπραξη και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αυτό δεν θα ήταν το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η Κυβέρνηση ενδιαφέρεται για ένα πράγμα μόνο: για την άλωση του δημόσιου τομέα και την παράδοσή του στον ιδιωτικό τομέα, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. 

Σήμερα, κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θέλω να ασχοληθώ με την efood, γιατί στη διάρκεια της πανδημίας είχαμε μια άλλη επιδημία που ξεκινάει στον χώρο της αγοράς εργασίας. Η πανδημία θα φύγει. Ελπίζουμε να φύγει όσο γίνεται πιο γρήγορα. Η επιδημία όμως που ξεκινάει με την efood στην Ελλάδα –έχει ξεκινήσει με άλλες εταιρείες στο εξωτερικό- δεν θα φύγει. Και δεν θα φύγει, αν δεν βρούμε τρόπο αυτόν τον «ιό» να τον περιορίσουμε, να τον τιθασεύσουμε και σε τελική ανάλυση να τον εξαφανίσουμε όπως και τον covid-19. 

Θέλω να σας πάω μια τριακονταετία πίσω σε μια προσωπική μου ενασχόληση. Ζούσα στην Αυστραλία τότε –είναι μια ιστορία, αλλά νομίζω ότι έχει σημασία-, ήμουν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ και ήρθε το συνδικάτο των οδηγών φορτηγών, οι οποίοι άνθρωποι ήταν άσπροι σαν τα πανιά. 

Αυτό που είχε συμβεί ήταν το εξής: Το προηγούμενο βράδυ όλοι οι οδηγοί φορτηγών στην Πολιτεία που ζούσα απελύθησαν από την Coca Cola, την BHP, τις μεγάλες εταιρείες στις οποίες δούλευαν ως οδηγοί. Και τι τους είπαν; «Όμως, μην ανησυχείτε. Καλύτερα θα γίνουν τα πράγματα για εσάς. Θα σας βοηθήσουμε…» -και τους έδωσαν και συμβόλαια έτοιμα- «…να βάλετε υποθήκη το σπίτι σας, να πάρετε δάνειο από τράπεζα με την οποία έχει συμβληθεί η μεγάλη εταιρεία, για να αγοράσετε το φορτηγό από μας, το οποίο θα το αποπληρώνετε από τα έσοδά σας τα οποία θα βγάζετε από μας που θα πληρώνεστε με το χιλιόμετρο, με το κομμάτι δηλαδή. Αυτά το 1991.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο ανελέητος, ακράτητος, αβάσταχτος, αδίστακτος καπιταλισμός πάντοτε ελλοχεύει. Πάντοτε θέλει να τινάξει από πάνω του οποιονδήποτε περιορισμό του έχει βάλει μια δημοκρατική κοινωνία, όσον αφορά την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Αναφέρθηκα στα γεγονότα εκείνα του 1991 γιατί νομίζω ότι όποιος παρατηρήσει τι έγινε τώρα με τις απολύσεις ή την προσπάθεια απόλυσης των διανομέων από την efood και τη μετατροπή τους σε ανεξάρτητους partners, associates, συνεργάτες, είναι ακριβώς το ίδιο, μόνο που τότε στην Αυστραλία ήταν ακόμα πιο σκληρό. Τους έβαζαν να πάρουν και δάνειο με ενέχυρο το σπίτι τους. 

Τελικά εκείνο το κερδίσαμε στα δικαστήρια της Αυστραλίας, αλλά ξέραμε ότι θα έρθει ξανά και ξανά αυτή η προσπάθεια να πάμε στο 19ο αιώνα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μια μικρή έτσι, αν θέλετε, λίγο πιο θεωρητική στιγμή στη διάρκεια αυτής της ομιλίας είναι η εξής: Πολλοί λένε τι διαφορά υπάρχει πλέον μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς και ότι αυτά είναι ξεπερασμένα πράγματα. 

Βεβαίως, δεν είναι και θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω αυτή τη συζήτηση, αυτό το θέμα, για να ξεκαθαρίσω τη δική μας τη μεριά από το ΜέΡΑ25 ποια είναι η πεμπτουσία της διαφοράς Αριστεράς-Δεξιάς. Πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την έμμισθη εργασία. Την αντιμετωπίζουμε σαν ένα εμπόρευμα, σαν ένα οποιοδήποτε εμπόρευμα ή όχι. 

Και θέλω να αναφερθώ σε ένα επιστημονικό άρθρο δύο γνωστών συναδέλφων μας, κύριε Σταϊκούρα, κύριε Τσακαλώτο, τον Άλχεν και τον Ντένζετς, το 1972 όταν δεν έχει τελικά σημασία, τι πάει να πει «απόλυση». Όταν σταματήσω να αγοράζω από έναν μπακάλη –έγραφαν σε εκείνο το επιστημονικό άρθρο-, απολύω τον μπακάλη; Το ίδιο πράγμα είναι να σταματήσω να συνεργάζομαι με έναν εργαζόμενο. 

Ο γνωστός Πωλ Σάμιουελσον είχε πει ότι σε τελική ανάλυση, θεωρητικά, δεν έχει καμία σημασία ποιος μισθώνει ποιον: ο εργοδότης τον εργαζόμενο και τον πληρώνει μισθό ή ο εργαζόμενος τον εργοδότη και τον αποπληρώνει με κέρδος; Αυτό είναι αλήθεια, αν η εργασία είναι ένα απλό εμπόρευμα, όπως θέλει η efood. 

Από το 1991 που έγινε εκείνη η προσπάθεια στην Αυστραλία να μετατραπούν οι εργαζόμενοι σε συνεργάτες και να τους μεταφερθεί με το στανιό το κεφάλαιο, το φορτηγό, με δικό τους ρίσκο επιχειρηματικό, έχουν εξελιχθεί οι ψηφιακές τεχνολογίες, που έχουν αλλάξει τα πάντα και έχουν κάνει αυτήν την προσπάθεια της διάλυσης οποιουδήποτε περιοριστικού πλαισίου υπέρ των εργαζομένων πολύ πιο εύκολη. 

Το βλέπουμε τώρα με την efood. Βλέπουμε ότι υπάρχει ένα πανοπτικόν. Η εταιρεία ξέρει ακριβώς πού είναι ο κάθε διανομέας ανά πάσα στιγμή με GPS. Αν αρνηθεί μια κλήση γιατί είναι λίγο πιο μακριά ή βρέχει εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, χάνει πόντους στο σύστημα. Το σύστημα ανά περιόδους τους στέλνει επίτηδες –είναι έτσι παραμετρικοποιημένο- σε σημεία της πόλης που δεν θα μπορέσουν να πάνε, μόνο και μόνο για να μειωθεί η βαθμολογία τους στο σύστημα, ώστε να πληρώνονται λιγότερο και να είναι πιο φθηνοί. Είναι μια παραμετροποίηση που ενσυνείδητα αυξάνει την πιθανότητα για ατύχημα και γι’ αυτό η εταιρεία βεβαίως προτιμάει να μην τους έχει εργαζομένους και να πρέπει να τους καλύψει και να τους έχει συνεργάτες. «Κόψτε το λαιμό σας, αν χτυπήσετε». 

Πρόκειται για την ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν «Μοντέρνοι Καιροί» στη νιοστή, όποιος θυμάται το ρολόι που τον έκανε τον εργαζόμενο να πηγαίνει πιο γρήγορα. Όποιος μπει σε μία αποθήκη της Amazon –είτε είναι η αποθήκη της Amazon είτε είναι η efood στην Αθήνα- θα δει ακριβώς το ίδιο πράγμα: μια τεχνολογία η οποία στόχο έχει να κάνει τον εργαζόμενο να λειτουργεί σαν μηχανή, να αυτοματοποιείται ο εργαζόμενος που ακολουθεί την αυτόματη εφαρμογή, να πηγαίνει όλο και πιο γρήγορα, με κόστος την εξάντλησή του, το ατύχημά του, τη φθορά της ανθρωπιάς, της ψυχής, του σώματός του. 

Τίποτα από αυτά δεν είναι καινούργιο. Τα είδαμε και στην ταινία του Κεν Λόουτς –για όποιον την ξέρει- το «Sorry, we missed you». Δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά καινούργιο. 

Όμως, υπάρχει κάτι το οποίο είναι καινούργιο. Για το ότι δεν είναι καινούργιο –για όποιον από εμάς ή από εσάς έχει διαβάσει λίγο Μαρξ- να σας διαβάσω ένα τσιτάτο από Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «Η ασταμάτητη εξέλιξη των μηχανών, των οποίων η ανάπτυξη βαίνει συνεχώς επιταχυνόμενη, κάνει τη ζωή των εργαζομένων όλο και πιο επισφαλή, καθώς οι συγκρούσεις μεταξύ των εξατομικευμένων εργαζομένων και των εργοδοτών αποκτούν όλο και περισσότερο το χαρακτήρα συγκρούσεων μεταξύ δύο τάξεων». 

Είναι σαν να έγραφε για την efood, σαν να έγραφε για την Amazon. Δεν είναι αυτό το καινούργιο, το νέο, το απόλυτα δυστοπικό, είναι το εξής: Είναι ότι αυτές οι ψηφιακές τεχνολογίες δημιουργούν μια νέα μορφή φεουδαρχίας, μια νεοφεουδαρχία. 

Για σκεφτείτε το: Οι τεράστιες οικονομίες κλίμακας που έχει μία Amazon, μία e-food, μία στο Λονδίνο Deliveroo, η Uber, οι τεράστιες οικονομίες κλίμακας που δίνουν αυτές οι ψηφιακές εφαρμογές ουσιαστικά τι κάνουν; Μετατρέπουν, μεταμορφώνουν μια εταιρεία που είναι πάροχος υπηρεσιών, όπως η e-food -η οποία βοηθάει, υποτίθεται, το εστιατόριο και τον καταναλωτή να διασυνδεθούν, έτσι ώστε ο καταναλωτής να φάει το φαγητό του εστιατορίου- σε μια πλατφόρμα που καταβροχθίζει τόσο τα εστιατόρια όσο και τους καταναλωτές, που αποκτά τεράστια εξουσία απέναντι στα εστιατόρια, απέναντι στους καταναλωτές, γιατί μην ξεχνάμε ότι το σημαντικό περιουσιακό στοιχείο αυτών των μεγάλων εταιρειών σήμερα –τι είναι;- είναι τα στοιχεία, τα data, ότι ξέρουν ο κ. Σταϊκούρας, ο κ. Τσακαλώτος, ο κ. Λογιάδης, ο κ. Φίλης τι τρώνε, πότε το τρώνε, ποια στιγμή της ημέρας, σε ποιο μέρος, στο γραφείο, στο σπίτι.

Όλη αυτή η συγκέντρωση πληροφόρησης καθιστά μια εταιρεία σαν την e-food –και είναι ένα παράδειγμα η e-food, η Deliveroo, δεν έχει σημασία- μία πλατφόρμα που καταβροχθίζει τις εταιρείες που υποτίθεται ότι εξυπηρετεί. Ξαφνικά, δηλαδή, με άλλα λόγια, η ουρά αρχίζει να κουνάει τον σκύλο, αντί ο σκύλος την ουρά. Και έτσι, έχουμε τη δημιουργία της Amazon, της e-food, της Deliveroo ως ένα τεράστιο φέουδο που δεν είναι πλέον αγορά, ούτε καν μονοπωλιακή αγορά.

Αγορά σημαίνει ότι αγοράζω, πουλάω, αν υπάρχει και ανταγωνισμός, ακόμα καλύτερα, μπορώ να επιλέξω από ποιον αγοράζω. Μονοπωλιακή αγορά σημαίνει ότι πας σε μία αγορά όπου υπάρχει ένας μόνο πωλητής, σουβλακιών, παράδειγμα και αυτός έχει το μονοπώλιο.

Εδώ δεν ισχύει αυτό. Εδώ έχουμε κάτι διαφορετικό, έχουμε μία ψηφιακή πλατφόρμα που αποτελεί ένα παράλληλο σύστημα, όχι παράλληλη αγορά, ένα παράλληλο σύστημα, στο οποίο για να πουλήσεις πρέπει να μπεις από εκεί μέσα, για να αγοράσεις πρέπει να μπεις από εκεί μέσα, για να διαφημιστείς, πρέπει να μπεις από εκεί μέσα. Τελικά, όταν μπαίνεις στην Amazon, ή ακόμα και στην e-food, είναι σαν να έχεις περάσει από τον καπιταλισμό που ξέρουμε σε ένα ψηφιακό σύστημα, σε μια ψηφιακή πόλη, όπου ένας άνθρωπος ή μία άλλη εταιρεία στην οποία ανήκει η συγκεκριμένη εταιρεία είναι ο ιδιοκτήτης των πάντων, όλων των κτηρίων, του δρόμου, της ασφάλτου, του πάρκου που θα βγεις, τα πάντα, ό,τι αγοράζεται και πουλιέται πρέπει να περάσει μέσα από αυτόν και το πιο βασικό είναι ότι το τι βλέπεις εξαρτάται από αυτόν.

Φανταστείτε μια δυστοπική πόλη, όπου το τι βλέπουν τα μάτια σου εξαρτάται από έναν άνθρωπο, από έναν μεγαλομέτοχο. Γι’ αυτό το ονομάζουμε εμείς στο ΜέΡΑ25 αυτό τεχνοφεουδαρχία. Δεν έχει εξαπλωθεί ακόμα, αλλά με την e-food ξεκινάει.

Ποια είναι η λύση σε αυτό; Εγώ δεν πιστεύω ότι το κράτος μπορεί να κάνει πάρα πολλά πράγματα. Βέβαια, ο «Νόμος Χατζηδάκη» είναι κομμένος και ραμμένος στο πλαίσιο της e-food, είναι σαν να τον έχει γράψει η e-food ή η Amazon. Η μόνη λύση για εμάς στο ΜέΡΑ25 είναι η αυτοοργάνωση των εργαζόμενων. Ούτε τα επίσημα συνδικάτα –ΓΣΕΕ και τα λοιπά- θα τους εκπροσωπήσουν ποτέ ούτε εμείς στα πολιτικά κόμματα και εννοώ ακόμα και το δικό μας. Αυτοοργάνωση! Οι γνώσεις και η θέληση δεν λείπουν από τους εργαζόμενους στην e-food, για να δημιουργήσουν μια δική τους συνεργατική μονάδα. Αυτό που τους λείπει, όμως, είναι το κεφάλαιο. Αυτό είναι πάντα το ζητούμενο το οποίο καθιστά την ανισορροπία μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας καθοριστικής σημασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας. Το έχουμε ψηφίσει και εμείς εδώ, αλλά τόσο η κυβέρνηση Σαμαρά όσο και η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έβαλαν ούτε 1 ευρώ μέσα, για να υπάρξει η δυνατότητα στους εργαζόμενους στην e-food να φτιάξουν τη δική τους συνεργατική πλατφόρμα. Σιγά μην χρηματοδοτούσαν την ανεξαρτησία των εργαζόμενων –ποιοι;- οι θεμελιωτές της χρεοδουλοπαροικίας!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μίλησα για τα συνδικάτα. Το πρόβλημα των εργαζόμενων σήμερα δεν είναι μόνο το κεφάλαιο, οι τεχνοφεουδάρχες, η Κυβέρνηση, είναι και ένας συνδικαλισμός ο οποίος είναι απαξιωμένος γιατί κηδεμονεύεται. Το ΜέΡΑ25 τάσσεται υπέρ ενός νέου ακηδεμόνευτου συνδικαλισμού από τους ίδιους τους εργαζόμενους, νέες μορφές αντίστασης σε αυτό που ξεκινάει με την e-food, το οποίο αφορά όλες και όλους, γιατί σε τελική ανάλυση, ακόμα και ένας ευκατάστατος πολίτης ο οποίος δεν είναι θύμα, δεν είναι κομμάτι του πρεκαριάτου, των διανομέων της e-food, ή των εργαζόμενων στις αποθήκες της Amazon, ακόμα και αυτός ο πολίτης τελικά γίνεται θύμα εκμετάλλευσης αυτών των μεγάλων ψηφιακών πλατφορμών, οι οποίες λειτουργούν στη βάση του να σε βάζουν εσένα να δουλεύεις χωρίς καν να το γνωρίζεις, για να παράγεις απευθείας, άμεσα κεφάλαιο για εκείνους, το οποίο ανήκει αποκλειστικά σε πάρα πολύ λίγους, που δεν ξέρεις καν ποιοι είναι.

Γι’ αυτό, η μορφή αντίστασης σε αυτό τον ιό της e-food εδώ, Deliveroo, Amazon και τα λοιπά πρέπει να είναι μια συμμαχία εργαζόμενων με εργαζόμενους αλλά και με καταναλωτές. Είμαστε και εμείς υπεύθυνοι κάθε φορά που παραγγέλνουμε με την e-food. Είμαστε και εμείς υπεύθυνοι κάθε φορά που παραγγέλνουμε με την Amazon.

Οι νέες μορφές συνεταιρισμών με τη χρήση των ίδιων των τεχνολογιών που σήμερα χρησιμοποιούν για να συνθλίβουν τους εργαζόμενους και να χτίζουν μια «Kleptopia»-γιατί αυτό φτιάχνουν ο κ. Μπέζος, ας πούμε, ή οι ιδιοκτήτες της e-food- αυτές οι νέες μορφές συνεταιρισμών είναι ο τρόπος με τον οποίο θα υπάρξει -αν υπάρξει- αντίσταση σε αυτό τον ιό ο οποίος έχει ήδη αρχίσει το καταστροφικό έργο του, να κατατρώει τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό αυτής της χώρας.

Γι’ αυτό είναι το ΜέΡΑ25 εδώ, για να στηρίξει αυτή την ανατροπή. Δεν θα την κάνουμε εμείς αυτή την ανατροπή, είμαστε πολύ μικρό κόμμα και είμαστε και πολιτικό κόμμα. Την ανατροπή αυτή θα την κάνουν τα νέα κινήματα, θα την κάνουν τα νέα συνδικαλιστικά κινήματα, οι νέες συνδικαλιστικές και συνεταιριστικές οργανώσεις. Εμείς είμαστε εδώ για να βάλουμε πλάτες, πλάτες στη χαλιναγώγηση αυτής της νέας ψηφιακής τεχνολογίας, στην κατάσχεσή της ουσιαστικά, να την πάρουμε, να την πάρουν από τους αναδυόμενους νεοφεουδάρχες οι εργαζόμενοι και να τη βάλουν στην υπηρεσία τους, να δουλέψει η τεχνολογία για τους εργαζόμενους, όχι εναντίον των εργαζόμενων, έτσι ώστε σε τελική ανάλυση να γίνει πραγματικά για πρώτη φορά πραγματικότητα η πραγματικά συμμετοχική οικονομία, με άλλα λόγια, το προαπαιτούμενο για τον πραγματικό συνδυασμό της αντίστασης, ελευθερίας, ευημερίας και αλληλεγγύης.

Σας ευχαριστώ.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.