Έχουν κατατεθεί, ταυτόχρονα, τέσσερα (4) νέα νομοσχέδια του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα οποία για αρχή θα συζητηθούν στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και αφορούν τη νομοθετική κύρωση συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ της ελληνικής δημοκρατίας και εταιρειών που θα προχωρήσουν σε έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων σε Ιόνιο Πέλαγος και Δυτικά της Κρήτης.

(1) Κύρωση της Σύμβασης Μίσθωσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των εταιρειών “Total E&P Greece B.V”, “ExxonMobil Exploration and Production Greece (Crete) B.V” και “Ελληνικά Πετρέλαια Ανώνυμη Εταιρεία” για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη θαλάσσια Περιοχή “Δυτικά Κρήτης”, Ελλάδα

(2) Κύρωση της Σύμβασης Μίσθωσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της εταιρείας “Ελληνικά Πετρέλαια Ανώνυμη Εταιρεία” για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη θαλάσσια Περιοχή 10, Ιόνιο Πέλαγος, Ελλάδα

(3) Κύρωση της Σύμβασης Μίσθωσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των εταιρειών “Repsol Exploracion S.A”και “Ελληνικά Πετρέλαια Ανώνυμη Εταιρεία” για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή “Ιόνιο”, Δυτική Ελλάδα.

(4) Κύρωση της Σύμβασης Μίσθωσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των εταιρειών “Total E&P Greece B.V”, “ExxonMobil Exploration and Production Greece (Crete) B.V” “Ελληνικά Πετρέλαια Ανώνυμη Εταιρεία” για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη θαλάσσια Περιοχή “Νοτιοδυτικά Κρήτης”, Ελλάδα.

Πρόκειται για τέσσερις συμβάσεις που αποτελούν copy-paste η μία της άλλης, με μόνη διαφορά το μοίρασμα της μίσθωσης στις αντίστοιχες εταιρείες και την κοστολόγηση των στρεμματικών αποζημιώσεων και των ανταλλαγμάτων. Ουσιαστικά, η Ελληνική Δημοκρατία απλώς «νοικιάζει το οικόπεδο», αφού θα φορολογεί τα κέρδη των εταιρειών, θα καρπώνεται το μίσθωμα και θα λάβει ένα προσυμφωνημένο ποσό, αλλά δεν συμμετέχει στα ίδια τα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες — όπως, δηλαδή, λέγαμε στο ΜέΡΑ25 όταν σημειώναμε πως τα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες θα καταλήξουν πρωτίστως στα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, με ένα «χαρτζιλίκι» για το κράτος εντελώς αναντίστοιχο με τα κέρδη που θα προκύψουν. Όπως ομολογούν οι ταυτόσημες αιτιολογικές εκθέσεις των συμβάσεων, «τα έσοδα του Δημοσίου από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων προέρχονται κυρίως από τη φορολογία και το Μίσθωμα και δευτερευόντως από τις στρεμματικές αποζημιώσεις και τα διάφορα ανταλλάγματα, όπως π.χ. αντάλλαγμα παραγωγής, αντάλλαγμα πρώτης παραγωγής, κ.λπ.». Τα μικρά αυτά έσοδα πρέπει να συγκριθούν με: α) το κόστος καθαρισμού πετρελαιοκηλίδων β) την οικονομική επίπτωση στον τουρισμό, γ) την οικονομική επίπτωση στην αλιεία και δ) τις επιπτώσεις από τις σχετιζόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Συγκεκριμένα, τα ποσά που προβλέπονται για την Ελληνική Δημοκρατία πέραν της φορολογίας 20%+5% και των στρεμματικών αποζημιώσεων είναι τα εξής (άρθρο 15.2 κάθε σύμβασης): Οι εταιρείες καταβάλλουν στο κράτος 1.500.000€, 400.000€, 1.500.000€ και 500.000€ αντιστοίχως για κάθε σύμβαση ως πρόσθετο αντάλλαγμα υπογραφής της Σύμβασης (signature bonus). 1.500.000€, 1.000.000€, 1.500.000€, και 500.000€ αντιστοίχως ως Αντάλλαγμα Πρώτης Παραγωγής. 5.000.000€, 2.000.000€, 5.000.000€ και 1.500.000€ αντιστοίχως ως αντάλλαγμα παραγωγής, όταν η συνολική (αθροιστική) παραγωγή Παραχθέντων και Διασωθέντων Υδρογονανθράκων από τη Συμβατική Περιοχή ανέλθει για πρώτη φορά έναν συγκεκριμένο αριθμό εκατομμυρίων βαρελιών αργού ή ισοδύναμα βαρελιών πετρελαίου. 10.000.000€, 1.200.000€ 4.000.000€, και 10.000.000€ αντιστοίχως όταν η συνολική (αθροιστική) παραγωγή Παραχθέντων και Διασωθέντων Υδρογονανθράκων ανέλθει σε ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς, και τέλος 1.000.000€ και 7.000.000€ για δύο εκ των συμβάσεων όταν ανέλθει σε έναν ακόμα μεγαλύτερο, και τελικό αριθμό.

Για να δοθεί απλώς μια τάξη μεγέθους ως προς το πόσο ασήμαντα είναι αυτά τα ποσά συγκριτικά με το μέγεθος και το εύρος του έργου, καθώς και συγκριτικά με το αναμενόμενο κέρδος για τις εταιρείες (που παράλληλα θα φορολογηθεί με 20%+5%), αρκεί να αναφερθεί ενδεικτικά ότι το κόστος μισθοδοσίας των λιγότερων των 10.000 κληρικών στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στα 200.000.000€ κάθε έτος, ποσό υπερπολλαπλάσιο των παραπάνω συνολικών ποσών αθροιστικά.

Οικολογικές οργανώσεις όπως η Greenpeace και η WWF έχουν καταγγείλει τις συμβάσεις ως εξόχως επιβλαβείς για το περιβάλλον. Ναι μεν τονίζεται στις συμβάσεις πως κάθε έργο θα τηρεί απαρέγκλιτα την περιβαλλοντική νομοθεσία, όμως η Ελλάδα έχει επιλέξει να μην ενσωματώσει στο δίκαιό της σειρά προβλέψεων και περιορισμών οι οποίες θα ήταν απολύτως αναγκαίες για την ασφαλέστερη εξόρυξη υδρογονανθράκων!

Από την επιστολή Greenpeace—WWF στους βουλευτές υπογραμμίζουμε τα εξής:

• Η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων οδηγεί κατά κανόνα σε οικονομικό μαρασμό τις τοπικές οικονομίες. Σε αντίθεση με κάποιες αδιευκρίνιστες εκτιμήσεις που επικαλούνται με ευκολία οι αιτιολογικές εκθέσεις και οι στρατηγικές εκτιμήσεις περιβαλλοντικών εκτιμήσεων που έχουν προηγηθεί για τα εν λόγω οικόπεδα, 1) η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην πραγματικότητα μονοπωλεί την οικονομική ζωή των περιοχών αυτών, 2) δημιουργεί σχέση εξάρτησης από τις δραστηριότητες που πλαισιώνουν την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, 3) συγκρούεται με υφιστάμενες δραστηριότητες (όπως ο τουρισμός) και 4) υπονομεύει κάθε προοπτική για ζωντανές, καινοτόμες, ευπροσάρμοστες, ανθεκτικές και υγιείς τοπικές οικονομίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιοχές στις οποίες έχουν παραχωρηθεί οικόπεδα για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων έχουν ήδη εκδηλωθεί έντονες και απόλυτα δικαιολογημένες τοπικές αντιδράσεις.
• Οι συμβάσεις: «Δεν προβλέπουν τη στοιχειώδη υποχρέωση υποβολής της φάσης των σεισμικών ερευνών σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεις» με στόχο το μικρότερο κόστος για τις εταιρείες εξόρυξης, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Συγκεκριμένα, οι ηχοβολιστικές διασκοπήσεις του πυθμένα, γνωστές και ως «σεισμική έρευνα», εξαιρούνται ρητά από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η εξαίρεση αυτή αποτελεί απαράδεκτα ευνοιοκρατική ρύθμιση υπέρ της πετρελαϊκής βιομηχανίας, ειδικά καθώς οι πραγματικές επιπτώσεις σε θαλάσσια είδη είναι αναμφισβήτητα σοβαρές.
• Η Ελλάδα έχει επιλέξει να μην κυρώσει βασικές διεθνείς συμβάσεις που διέπουν την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές, όπως το πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη ρύπανση που προκαλείται από την εξερεύνηση της υφαλοκρηπίδας και την εκμετάλλευση του θαλάσσιου βυθού (γνωστό και ως Offshore Protocol), το Πρωτόκολλο του 1996 (Πρωτόκολλο του Λονδίνου) της Διεθνούς Σύμβασης του 1972 «περί προλήψεως ρυπάνσεως της θαλάσσης εξ απορρίψεως καταλοίπων και άλλων υλών», και την ACCOBAMS. Συνεπώς, κάθε διαβεβαίωση για τήρηση των όρων των παραπάνω διεθνών συμφωνιών στερούνται πολιτικού και νομικού ερείσματος και θα έπρεπε τουλάχιστον να συνοδεύονται και από μία δέσμευση για την έγκαιρη κύρωσή τους.
• Χαρακτηρίζονται από σοβαρό έλλειμμα περιβαλλοντικής ασφάλειας. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα που δημοσιοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε χρόνο στο πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας 2013/30/Εκ για την ασφάλεια στις υπεράκτιες εξορύξεις, προκύπτει ότι μόνο μέσα στο 2016 (πιο πρόσφατο έτος αναφοράς) συνέβησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο 27 περιστατικά, εκ των οποίων ένα σοβαρό ατύχημα, στις Κάτω Χώρες 13 περιστατικά, συμπεριλαμβανόμενου ενός σοβαρού ατυχήματος, και στη Δανία 2 περιστατικά προς αναφορά. Με δεδομένες τις σοβαρότατες ελλείψεις σε προσωπικό και τεχνικά και νομικά μέσα των αρμόδιων για περιβαλλοντικούς ελέγχους υπηρεσιών, η ανάπτυξη τέτοιων δραστηριοτήτων στις εξαιρετικής περιβαλλοντικής σημασίας θάλασσες της Κρήτης και του Ιονίου, απειλεί σοβαρά την καλή οικολογική κατάστασή τους, ιδιαίτερα καθώς είναι βέβαιο πως ούτε στις εγκαταστάσεις που θα αναπτυχθούν σε αυτές τις περιοχές πρόκειται να διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι περιβαλλοντικής ασφάλειας.

Κίνδυνοι

Ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε μείωση των κινδύνων ατυχήματος από εξορύξεις υδρογονανθράκων στις θάλασσες της Ευρώπης, εντούτοις κανένας δεν μπορεί να αγνοεί ότι η εξορυκτική δραστηριότητα ενέχει πολύ πραγματικούς κινδύνους, οι οποίοι μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: α) απευθείας κίνδυνοι από τη λειτουργία και τα ατυχήματα, β) κλιματικοί κίνδυνοι και ασυμβατότητα με τη Συμφωνία του Παρισιού, γ) δημιουργία επενδύσεων σε περιουσιακά στοιχεία που σύντομα θα είναι οικονομικά μη αξιοποιήσιμα (stranded assets) και θα έχουν αρνητική απόδοση, καθώς θα τεθούν σε αχρηστία λόγω αλλαγής των συνθηκών και του θεσμικού πλαισίου, δεδομένης της διεθνούς προτεραιότητας για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, και δ) κόστος ευκαιρίας, δηλαδή τις ολοένα αυξανόμενες δυνατότητες καλύτερων αποδόσεων μέσα από πιο έξυπνες και αποδοτικές επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα (μελέτη «Economic impacts of the exploitation of hydrocarbons in Greece», Eftec – Economics for the Environment, Ιανουάριος 2019).

Ως ΜέΡΑ25 είμαστε συνολικά ενάντια στην εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές και ως εκ τούτου κάθετα αντίθετοι σε αυτές τις νομοθετικές κυρώσεις, επί της αρχής, επί του συνόλου και σε κάθε επιμέρους ζήτημα. Τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν την κύρια αιτία πρόκλησης της κλιματικής κρίσης που εξελίσσεται και επηρεάζει σχεδόν κάθε γωνιά του πλανήτη. Και όλα αυτά νομοθετούνται την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλά στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το κλίμα ως… πράσινος, υποσχόμενος ταυτόχρονα με το… «άνοιγμα» υδρογονανθράκων, το κλείσιμο λιγνιτικών μονάδων!

Θυμίζουμε τοποθετήσεις του γραμματέα μας Γιάνη Βαρουφάκη, σύμφωνα με τις οποίες «οι υδρογονάνθρακες πρέπει να μείνουν στα έγκατα της γης» σε μια διεθνή συγκυρία κατά την οποία όλοι στρέφονται μακριά από πηγές ενέργειας όπως οι υδρογονάνθρακες και όλο και περισσότερο προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Παράλληλα, σε αντίθεση με παλαιότερα, σήμερα το κόστος παραγωγής αυτής της ενέργειας είναι, εν τέλει, υψηλότερο απ’ ότι το κόστος των ΑΠΕ, με κάθε κέρδος να καταλήγει στα χέρια ολιγαρχών αντί του ελληνικού λαού, ενώ οι υδρογονάνθρακες αποτελούν σημείο γεωπολιτικής τριβής με δυνητικά καταστροφικά παρεπόμενα.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.