Η εισαγωγή ενός νέου νομοσχεδίου για την υγεία αποτελεί από μόνη της μια σημαντική ευκαιρία. Με την κατάθεσή του τουλάχιστον αναγνωρίζεται έμπρακτα η δυσλειτουργία της δημόσιας υγείας σήμερα. Όμως, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο σηματοδοτεί και την απώλεια της ευκαιρίας για ριζοσπαστική αλλαγή του μοντέλου υγείας στη χώρα μας. Την ίδια ώρα που υπόσχεται ονομαστικά «υγεία για όλους», η κυβέρνηση της ΝΔ υπερακοντίζει ακόμη και ως προς τους αρχικούς θατσερικού τύπου σχεδιασμούς των μνημονίων, με το επόμενο βήμα, την προγραμματική ισοπέδωση όλων των θεσμών της δημόσιας υγείας (κέντρα υγείας, νοσοκομεία, Ε.Ο.Π.Υ.Υ.) και την παράδοση -και- των αναγκών υγείας της χώρας στην εγχώρια και διεθνή κερδοσκοπία.

Το κέρδος και ακόμα περισσότερο η κερδοσκοπία, είναι και εδώ ο «αφανής ελέφαντας», καθώς ορίζει την οργάνωση της παροχής υγείας γύρω από τις ανάγκες των παραγωγών των προϊόντων έρευνας, τεχνολογίας, διαγνώσεων και φαρμάκων και όχι των πολιτών. Με ένα τέτοιο θεμέλιο, το σύστημα τρέφεται από την αρρώστια και όχι από την υγεία.

Αν το σύστημα υγείας ενός κράτους έστω επιλέγει να προμηθεύεται κάποιες υπηρεσίες από την «ελεύθερη αγορά», αν κρίνει πως έτσι το «συμφέρει», τότε ο τελευταίος τομέας όπου μπορεί να το κάνει αυτό είναι στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Διότι, ακριβώς η προμήθεια υπηρεσιών ΠΦΥ από την αγορά είναι που ορίζει την ύπαρξη ή όχι συστήματος δημόσιας υγείας σε μια χώρα!

Η ΠΦΥ δεν είναι gatekeeping! Η ΠΦΥ δεν υποβάλλεται σε αναλύσεις κόστους – οφέλους. κάποια προσέγγιση μπορεί να είναι ακριβή ως άστοχη, αλλά το ζητούμενο της υγείας μας όχι, καθώς η υγεία, σε αντίθεση με άλλους επιμέρους τομείς της πολιτικής, είναι ταυτόχρονα και επιμέρους στόχος, αλλά και αυτοσκοπός, αποτελώντας την αναπόσπαστη προϋπόθεση της ελευθερίας μας.

Στρατηγικά, η ΠΦΥ που οραματιζόμαστε στο ΜέΡΑ25 αφορά πέντε άξονες:

• Την πρόληψη: Η πρόληψη είναι η ανθρώπινη δράση που δύσκολα συλλαμβάνεται και σχεδιάζεται, δύσκολα της δίνεται προτεραιότητα και χρηματοδοτείται, αλλά και δύσκολα ολοκληρώνεται σε ατομική βάση. Αν υπάρχει κάποιος αναμφισβήτητος ρόλος του κράτους, αυτός είναι στην πρόληψη.
• Την ψυχοσωματική έννοια της νόσου. Για την ΠΦΥ αυτό σημαίνει τη διαρκή προληπτική παρέμβαση στην κοινότητα με σκοπό τη διακοπή της αλυσίδας που οδηγεί σε κλινική ψυχιατρική νόσο. Χαρακτηριστικό δείγμα της ανυπαρξίας τέτοιας κατανόησης είναι τα δράματα που παρακολουθούμε, με τις παράλληλες εξελισσόμενες επιδημίες «των γυναικοκτονιών» και «της καραμπίνας».
• Την κοινωνική κατανόηση της νόσου. Το κάθε σύμπτωμα δεν είναι σχεδόν ποτέ κάποια ουρανοκατέβατη ανατροπή, αλλά νομοτελειακή κατάληξη συμπλεκόμενων βιολογικών, πολιτισμικών και ταξικών καθοδικών σπειρών, όπως και η νόσος δεν είναι ένα τυφλό εργαστηριακό αποτέλεσμα στο πουθενά, χωρίς εντόπιση στο χώρο και στο χρόνο και κατάλληλο προς αξιοποίηση από πωλητές και πλασιέ, συχνά πολυεθνικούς.
• Την ανάπτυξη διαπροσωπικής σχέσης γιατρών και πολιτών-ασθενών. Η αναφορά δεν είναι σε «πάθηση» αλλά σε «συγκεκριμένο ασθενή με συγκεκριμένη πάθηση».
• Την αντιμετώπιση των εργαζομένων που καλύπτουν τις ανάγκες υγείας των ανθρώπων ως ανθρώπων που έχουν και αυτοί ανάγκες. Ο μη υγιής εργαζόμενος υγείας, κρατικός ή ιδιωτικός, δεν μπορεί να προσφέρει υγεία σε άλλους. Η θεμελίωση του συστήματος δεν αφορά έτσι την απόδοση του εργαζομένου υγείας αλλά την ίδια την υγεία του και την κοινωνική του επαφή και ένταξη.

Τα παραπάνω δεν μπορούν να λυθούν με την απλή επικέντρωση στον επιχειρησιακό άξονα «δημοσίου έναντι ιδιωτικού». Ο επιχειρησιακά δημόσιος χαρακτήρας της δημόσιας υγείας είναι μια απαραίτητη αλλά όχι ικανή προϋπόθεση για την υγεία. Η απλή και επιφανειακή επικέντρωση μόνο σε μια «επιχειρησιακά» δημόσια (ψευδοδημόσια) υγεία επίσης δεν λύνει κανένα από τα παραπάνω προβλήματα, αλλά μάλλον παραπλανά τους ενασχολούμενους με τις πολιτικές υγείας, ενώ ταυτόχρονα δυσφημεί τη δημόσια κοινωνιοκεντρική πρακτική στα μάτια των πολιτών.

Ας το αποδεχτούμε: χωρίς ειλικρίνεια των προθέσεων, είτε θα έχουμε χαμηλού επιπέδου -μόνο ονομαστική- «υγεία για όλους» που στην πράξη δεν θα υπάρχει, είτε θα έχουμε ποιοτική υγεία μόνο για τους λίγους, με την υγεία απλώς να μετατρέπεται σε μηχανισμό ιατρικής διαλογής του πληθυσμού, κοινώς σε εργαλείο κοινωνικής μηχανικής.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.