Δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από το Τζούλιαν λίγο πριν, για την ακρίβεια στις 14.22 ώρα Λονδίνου. Από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας Belmarsh. Δεν είναι η πρώτη φορά αλλά, όπως μπορείτε να φανταστείτε, κάθε φορά που ακούω τη φωνή του αισθάνομαι τιμή και συγκίνηση που με καλεί ενώ είναι τόσο λίγα τα τηλεφωνήματα που δικαιούται.
«Χρειάζομαι μια ευρεία απεικόνιση του τι συμβαίνει στον κόσμο – δεν την έχω από εδώ μέσα», είπε. Κάτι που, φυσικά, με φόρτωσε με το σημαντικό βάρος να διατυπώσω τις σκέψεις μου για τη μοίρα του καπιταλισμού κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας και τις επιπτώσεις της πάνω στην πολιτική, την γεωπολιτική κλπ. Η γνώση ότι οι αρχές της φυλακής θα διέκοπταν τη συζήτησή μας ανά πάσα στιγμή έκανε το έργο δυσκολότερο.
Σε μια αδύναμη προσπάθεια να του μεταφέρω μια όσο γίνεται πληρέστερη εικόνα, μοιράστηκα με τον Τζούλιαν τη βασική μου σκέψη για τις τελευταίες εβδομάδες:
Ποτέ στο παρελθόν ο κόσμος του χρήματος (π.χ. οι αγορές χρήματος, συμπεριλαμβανομένων και των αγορών μετοχών) δεν ήταν τόσο αποκομμένος από τον κόσμο τον πραγματικών ανθρώπων, των απτών πραγμάτων – την πραγματική οικονομία.
Κοιτάζουμε με δέος καθώς το ΑΕΠ, το ατομικό εισόδημα, οι μισθοί, τα εταιρικά έσοδα, οι επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, καταρρέουν καθώς το χρηματιστήριο παραμένει σχετικά αλώβητο. Τις προάλλες η Hertz κήρυξε πτώχευση. Όταν μια εταιρεία το κάνει αυτό, η τιμή της μετοχής της μηδενίζεται. Όχι αυτή τη φορά. Στην πραγματικότητα, η Hertz πρόκειται να εκδόσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια καινούριων μετοχών. Γιατί να αγοράσει κανείς μετοχές μιας επισήμως πτωχευμένης εταιρείας; Η απάντηση είναι η εξής: επειδή οι κεντρικές τράπεζες τυπώνουν τεράστιες ποσότητες χρήματος και τις δίνουν σχεδόν δωρεάν σε χρηματιστές για να αγοράσουν κάθε σκουπίδι που επιπλέει στο χρηματιστήριο.
«Ολοσχερής μετατροπή των επιχειρήσεων σε ζόμπι», έτσι το έθεσα στον Τζούλιαν. Ο Τζούλιαν σχολίασε ότι αυτό αποδεικνύει πως οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να κρατήσουν τις επιχειρήσεις ζωντανές ακόμα κι όταν αυτές δεν πουλούν σχεδόν τίποτα στην αγορά. Συμφώνησα. Αλλά, επεσήμανα επίσης ένα βασικό δίλημμα που ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει για πρώτη φορά. Κι είναι αυτός:
Το τύπωμα χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες κρατά τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων πολύ ψηλά ενώ οι τιμές των αγαθών και οι μισθοί πέφτουν. Αυτό το χάσμα μπορεί να μεγαλώσει περαιτέρω. Αλλά, όταν η Hertz, η British Airways κλπ μπορούν να επιβιώνουν με αυτόν τον τρόπο, δεν έχουν κανέναν λόγο να μην απολύουν το ανθρώπινο δυναμικό και να περικόπτουν τους μισθούς του άλλου μισού. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερο αποπληθωρισμό/ύφεση στην πραγματική οικονομία. Κάτι που σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να τυπώνουν όλο και περισσότερο χρήμα για να κρατήσουν τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και των μετοχών ψηλά. Σε κάποιο σημείο, οι μάζες εκεί έξω θα επαναστατήσουν και οι κυβερνήσεις θα δεχτούν πίεση να εκτρέψουν μέρος του εισοδήματος σε αυτές. Αλλά αυτό θα προκαλέσει υποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων. Σε αυτό το σημείο, επειδή αυτά τα περιουσιακά στοιχεία χρησιμοποιούνται από εταιρείες ως εγγυήσεις για όλα τα δάνεια που παίρνουν προκειμένου να επιπλέουν, θα χάσουν την πρόσβαση στη ρευστότητα. Μια ακολουθία εταιρικών πτωχεύσεων θα ξεκινήσει υπό συνθήκες στασιμότητας. «Δεν νομίζω ότι ο καπιταλισμός μπορεί εύκολα να επιβιώσει, τουλάχιστον όχι χωρίς τεράστιες κοινωνικές και γεωπολιτικές συγκρούσεις, από αυτό το δίλημμα», ήταν το συμπέρασμά μου.
Ο Τζούλιαν το σκέφτηκε για λίγο και με ρώτησε: «Πόσο σημαντική είναι η κατανάλωση για τον καπιταλισμό; Τι ποσοστό του ΑΕΠ διακυβεύεται εάν η κατανάλωση δεν ανακάμψει; Οι επιχειρήσεις χρειάζονται εργαζόμενους ή καταναλωτές;» Απάντησα ότι είναι τόσο σημαντική (η κατανάλωση) ώστε να κάνει αυτό το δίλημμα πραγματικό. Ναι, οι κεντρικές τράπεζες και τα ρομπότ μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς πελάτες κι εργαζόμενους. Αλλά, τα ρομπότ δεν μπορούν να αγοράσουν τα προϊόντα που παράγουν. Έτσι, αυτή δεν είναι μια σταθερή ισορροπία. Οι απώλειες στα εισοδήματα των ανθρώπων θα επιταχυνθούν, γεννώντας έτσι καθοριστική δυσαρέσκεια.
Τότε ο Τζούλιαν είπε περίπου το εξής: Αυτό θα ευνοήσει τον Τράμπ, ο οποίος ξέρει πώς να τροφοδοτεί τον θυμό του πλήθους εναντίον των μορφωμένων, της μεσοαστικής ελίτ. Συμφώνησα, λέγοντας ότι το DiEM25 προειδοποιεί από το 2016 ότι ο σοσιαλισμός για την ολιγαρχία και η λιτότητα για τους πολλούς, στο τέλος, τροφοδοτεί τον ακροδεξιό ρατσισμό. Βιώνουμε ξανά αυτό που συνέβη στη δεκαετία του 1920 στην Ιταλία με την άνοδο του Μουσολίνι.
Ο Τζούλιαν συμφώνησε απόλυτα και είπε: Ναι, όπως τότε υπάρχει μια συμμαχία που διαμορφώνεται ανάμεσα στους πλούσιους αφενός και στη δυσαρεστημένη εργατική τάξη αφετέρου. Πρόσθεσε τότε ότι οι περισσότεροι κρατούμενοι και σωφρονιστικοί υπάλληλοι στο Belmarsh υποστηρίζουν τον … Τραμπ. Σε εκείνο το σημείο η σύνδεση κόπηκε.
Η συνομιλία μας διήρκεσε 9λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Ήταν περισσότερο ουσιώδης και φυσικά περισσότερο συγκινητική, από οποιαδήποτε άλλη συζήτηση είχα για αρκετό καιρό.
Γιάνης Βαρουφάκης
Πηγή: yanisvaroufakis.eu
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
