ΜΗΝΥΜΑ ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗΣ: Ο ερευνητής για 25 χρόνια στα Τµήµατα Φυσικής και Χηµείας του Πανεπιστηµίου του Καίιµπριτζ Θάνος Μητρέλιας, συνομιλεί με το πρόγραμμα του ΜέΡΑ25, καταθέτοντας πρόταση πολιτικών για την Οικονομία της Γνώσης. Η πρόταση του Θάνου είναι προσωπική και δεν δεσμεύει το ΜέΡΑ25. Όμως, αφορά ζητήματα κεντρικής σημασίας στο αναπτυξιακό πρόγραμμα του ΜέΡΑ25. Στο πλαίσιο του απαραίτητου διαλόγου, το ΜέΡΑ25 με χαρά δημοσιοποεί την ενδιαφέρουσα αυτή πρόταση.
Το μήνυμα και η πρόταση του Θάνου
Μια μεγάλη ευκαιρία για τη δημιουργία ενός καινούργιου βασικού πυλώνα στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας, αλλά και του Ελληνικού Έθνους, αποτελεί η επιχειρηματικότητα τεχνολογίας και καινοτομίας, καθώς και η έρευνα και ανάπτυξη με έμφαση στη δημιουργική καινοτομία και στην οικονομία γνώσης. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να γίνει το φωτεινότερο παράδειγμα για την μετάβαση στην οικονομία της γνώσης, που θεωρείται η βασική μηχανή της οικονομικής (αλλά και κοινωνικής) ανάπτυξης και ευημερίας τον 21ο αιώνα. Θετικά βήματα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, όπως η δημιουργία του επενδυτικού ταμείου επιχειρηματικών συμμετοχών (κεφαλαίων) (Equifund) και προγραμμάτων χρηματοδότησης καινοτομίας, αύξησης του ποσοστού ΑΕΠ που επενδύεται στην έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης νέων εταιρειών. Παρ’ολα αυτά, μια συλλογική, στοχευμένη, και κυρίως, ακραία φιλόδοξη αλλά ρεαλιστικά υλοποιήσιμη, πολιτική θέση για τη μετάβαση στην οικονομία της γνώσης, δεν υπάρχει, ούτε προωθείται από κάποια πολιτική παράταξη με τη βαρύτητα που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να της δοθεί.
Έχοντας ιδρύσει/διευθύνει εταιρείες έντασης γνώσης και εργαστεί για 25 χρόνια στο χώρο της τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Καιιμπριτζ, γύρω από το οποίο υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα οικοσυστήματα επιχειρηματικότητας, και έχοντας παρατηρήσει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που διέπουν το χώρο αυτό και την συνεισφορά του στην εθνική οικονομία, είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι:
(α) Η κινητοποίηση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού απίστευτης ποιότητας (σε πολλούς σχετικούς τομείς) που διαθέτει η χώρα μας, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία του Πυλώνα της Οικονομίας της Γνώσης.
(β) Ο Πυλώνας της Οικονομίας της Γνώσης, μπορεί να συνεισφέρει στο ΑΕΠ της Ελλάδας 3-5% ετησίως και να αποτελέσει το τρίτο βασικό Πυλώνα στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας (επιπλέον της Ναυτιλίας και του Τουρισμού).
(γ) Η εστίαση στη επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης και η δημιουργία κατάλληλων θεσμικών πλαισίων και ευκαιριών, μπορεί όχι μόνο να ανακόψει τη διαφυγή νέων Ελλήνων στο εξωτερικό, αλλά και να προσελκύσει δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων (και αλλοδαπών). Για παράδειγμα, η ίδρυση 2,000 νεοφυών εταιρειών ανά έτος (εφικτότατο σε μια χώρα του μεγέθους και του δυναμικού της Ελλάδας), οδηγεί στη δημιουργία (κατ’εκτίμηση) 15,000 – 20,000 νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας ανά έτος, στα πρώτα χρόνια ζωής των εταιρειών (και πολύ περισσοτέρων στα μετέπειτα χρόνια λειτουργίας).
(δ) Είναι εφικτή η δημιουργία κρίσιμης μάζας εταιρειών καινοτομίας που θα αποτελέσουν το νέο Πυλώνα μέσα στα επόμενα χρόνια, αρκεί να υπάρχει μια πολιτική παράταξη που θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει τολμηρές πρωτοβουλίες (βλέπε παρακάτω για κάποιες από αυτές) και τις σχετικές θεσμικές παρεμβάσεις. Μια εταιρεία καινοτομίας, επιπλέον του ανθρώπινου δυναμικού (που είναι υψηλότατου επιπέδου στην Ελλάδα) και της ιδέας (που επίσης υπάρχουν άφθονες στη χώρα μας), χρειάζεται κεφάλαια, και για αυτό πολλές από τις παρακάτω σκέψεις, εστιάζουν στη παροχή χρηματοδότησης.
(ε) Δημιουργία επιπλέον υπεραξίας που αποδίδεται στο κράτος από τις αποδόσεις καινοτόμων χρηματοδοτικών μηχανισμών (βλέπε παρακάτω για υβριδικά μοντέλα επιχειρηματικών κεφαλαίων συμμετοχών) που μπορούν μακροπρόθεσμα (5-10 χρόνια) να αποδώσουν έσοδα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διάφορες πληρωμές, πχ, μνημονιακών υποχρεώσεων.
Διαβάζοντας απλώς τις Θέσεις του ΜέΡΑ25, διαπίστωσα ότι σημαντικές θεσμικές παρεμβάσεις που χρειάζονται για τη μετάβαση σε μια νέα οικονομία και κοινωνία, απηχούνται ήδη στο πρόγραμμα του. Για παράδειγμα, η μετατροπή ΤΑΙΠΕΔ σε αναπτυξιακή τράπεζα, η κατάργηση της
100% προπληρωμής φόρων, η μείωση φορολογικών συντελεστών για μικρές επιχειρήσεις και οι φοροαπαλλαγές για νεοφυείς επιχειρήσεις.
Μερικές επιπλέον σκέψεις για την αποτελεσματική μετάβαση στην Οικονομία της Γνώσης και φιλόδοξες, αλλά πιστεύω ρεαλιστικά υλοποιήσιμες, ιδέες ακολουθούν:
• Δημιουργία Υπουργείου Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας. Ο στόχος είναι όχι μόνο να σηματοδοτηθεί η προτεραιότητα που δίνεται στο νέο πυλώνα της οικονομίας, αλλά κυρίως να διευκολυνθεί η δημιουργία αυτού, καθώς και να προωθηθούν οι επενδύσεις επιχερηματικότητας και καινοτομίας. Το υπουργείο θα είναι ένας απόλυτα ευέλικτος οργανισμός που θα λειτουργεί στη λογική του one stop shop και θα διοχετεύει την απαραίτητη πληροφορία και βοήθεια σε όλους τους εμπλεκόμενους στην ίδρυση και ανάπτυξη εταιρειών και επιχειρήσεων, στη προσέλκυση επιχειρήσεων από το εξωτερικό, καθώς και στη προώθηση εταιρειών στις διεθνείς αγορές.
Ο Βασικός στόχος της πολιτικής είναι η προσέλκυση εξωτερικών επενδύσεων στη χώρα μας, από εταιρείες τεχνολογίας (με έμφαση σε μεσαίες και μεγάλες) του εξωτερικού, στις οποίες θα παρουσιάζονται τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας σαν τόπος εγκαθίδρυσης παραρτημάτων, θυγατρικών, όπως το σχετικά χαμηλό κόστος εργασίας αναλογικά με το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο επιστημόνων, ερευνητών και άλλων επαγγελματιών, η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης των προϊόντων των εταιρειών στη μεγάλη αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κάτι που ενδιαφέρει ιδιαίτερα εταιρείες απο χώρες όπως η Κίνα, Ινδία, Μέση Ανατολή), υψηλό επίπεδο διαβίωσης, σταθερό και ασφαλές περιβάλλον, και άλλα.
• Γενναίες πολιτικές επιδότησης σημαντικού ποσοστού των εξόδων έρευνας και ανάπτυξης για εταιρείες (πχ 70-80% του προϋπολογισμού), ανάλογα με τις αντοχές της οικονομίας.
• Γενναίες πολιτικές ελάφρυνσης και φοροαπαλλαγών για επενδυτές που επενδύουν σε Ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας και καινοτομίας. Για παράδειγμα, ο ιδιώτης επενδυτής μπορεί να λάβει 50% της επένδυσης σε φοροαπαλλαγές καθώς και σειρά άλλων πλεονεκτημάτων.
• Δημιουργία κρατικού επενδυτικού επιχειρηματικού ταμείου (με συμμετοχή ιδιωτών – Venture Capital Fund) που να βασίζεται σε ένα υβριδικό μοντέλο, παροχής κεφαλαίων σε εταιρείες μέσω παραδοσιακής μορφής απόκτησης μετοχών (equity investment), αλλά και μέσω δανείων (mezannine fund) προς εταιρείες που βρίσκονται σε πιο κοντά στην επίτευξη πωλήσεων (με ευνοοικότατους όρους αποπληρωμής) τα οποία αποπληρώνονται όταν η εταιρεία έχει έσοδα. Ένα τέτοιο όχημα χρηματοδότησης, είναι “αειθαλές” (evergreen fund) με συνεχή επανεπένδυση μεγάλου ποσοστού των κερδών, ώστε να έχει συνεχώς κεφάλαια διαθέσιμα για νέες επενδύσεις.
• Επέκταση της πολιτικής απόκτησης άδειας παραμονής/ιθαγένειας (πρόγραμμα «χρυσή βίζα» για αλλοδαπούς επενδυτές που επενδύουν 250.000 ευρώ σε ακίνητα) για επενδυτές που επενδύουν σε Ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας.
• Στοχευμένη κινητοποίηση Ελλήνων του εξωτερικού για τη μεταφορά τεχνολογίας, αλλά και πολυεπίπεδης εμπειρίας/τεχνογνωσίας σε τομείς απαραίτητους για τα οικοσυστήματα καινοτομίας (διοίκηση επιχειρήσεων, δικηγόροι, λογιστές, συμβούλοι επιχειρήσεων, κλπ). Συγκροτημένη προσπάθεια της Πολιτείας να απευθυνθεί στο «φιλοπατριωτικό αίσθημα» Ελλήνων, αλλά και παροχή κινήτρων για να μεταφέρουν μέρος της δουλειάς τους στην Ελλάδα, στο πλαίσιο μιας νέας μεγάλης Εθνικής συμφωνίας για τη δημιουργία του Πυλώνα της Οικονομίας της Γνώσης.
• Ενιαία πολιτική για όλα τα εκπαιδευτικά/ερευνητικά ιδρύματα με γενναίες παροχές προς τα μέλη των ιδρυμάτων, σχετικά με πνευματικά δικαιώματα (royalties, IP) για την αξιοποίηση αποτελεσμάτων των ερευνών τους.
• Ένταση της προσφοράς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσελκύοντας φοιτητές από το εξωτερικό (μαθήματα σε Αγγλικά), αλλά και δίνοντας ευκαιρίες σε Έλληνες (και μη) ακαδημαϊκούς να έλθουν σε νέα Ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
• Ενθάρρυνση για τη δημιουργία ενός νέου περιβάλλοντος παραγωγής, στο οποίο η μηχανοποιημένη παραγωγή αντικαθίσταται από τεχνολογίες που βασίζονται σε ποικιλία αναδυόμενων τεχνολογιών (μικροεπεξεργαστές, cloud computing, 3D εκτυπωτών, ευέλικτες διαδικασίες παραγωγής). Η Ελλάδα διαθέτει την τεχνολογική υποδομή/προσωπικό για την ανάπτυξη αυτών των διαδικασιών.
Συμπερασματικά, η προσπάθεια για την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της Ελλάδας, πρέπει, κατά την άποψη μου, να εστιάσει (μεταξύ άλλων) και στην δημιουργία του περιβάλλοντος για να επιτευχθεί η Οικονομία της Γνώσης, αξιοποιώντας τις εξαιρετικές ικανότητες των Ελλήνων. Υπάρχει η βάση για ένα νέο Ελληνικό Θαύμα.
Θάνος Μητρέλιας, PhD
Ιδρυτής, Διευθυντής εταιρειών τεχνολογίας, Επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Καίιμπριτζ
Σύντομο Βιογραφικό:
Ο κ. Θάνος Μητρέλιας έχει ιδρύσει και διευθύνει δυο εταιρείες τεχνολογίας – τεχνοβλαστοί του Πανεπιστημίου του Καίιμπριτζ, είναι μέντορας και σύμβουλος σε εταιρείες καινοτομίας και επενδυτικά ταμεία επιχειρηματικών συμμετοχών, καθώς και ερευνητής για 25 χρόνια στα Τμήματα Φυσικής και Χημείας του Πανεπιστημίου του Καίιμπριτζ.
Έχει προετοιμάσει και συντάξει πολλές ερευνητικές προτάσεις, μια απο τις οποίες έλαβε Σφραγίδα Αριστείας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και οδήγησε στην ίδρυση (το 2019) της εταιρείας ΗΛΕΚΤΡΟΝ στην Ελλάδα με στόχο την ανάπτυξη προηγμένων ιατρικών συστημάτων για την υποβοήθηση θεραπείας καρκίνου με μαγνητική νανοτεχνολογία. Ο Θάνος εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Κέιιμπριτζ από το 1994 όπου πρωτοστάτησε σε πολλαπλές διεθνείς συνεργασίες. Έχει αναπτύξει διάφορα έργα και προσελκύσει άμεσα χρηματοδοτήσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ για έρευνα και καινοτομία, από διεθνείς φορείς. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος φυσικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, MSc στην επιστήμη των υλικών του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ και Πτυχίου Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Ο Θάνος γεννήθηκε στην Αθήνα πριν από 50 χρόνια, όπου και ζεί με τη γυναίκα του (κ. Μαρίνα Τσελεπή), και έχει πάθος με τη θάλασσα, τη μουσική (ροκ, όπερα και έντεχνη ελληνική), τα ταξίδια (έχει επισκεφθεί/δουλέψει σε 50+ χώρες) και την ρεαλιστικά υλοποιήσιμη φιλοδοξία να γίνει στην Ελλάδα ένα νέο Ελληνικό Θαύμα με τη δημιουργία ενός πυλώνα στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας, που βασίζεται στην επιχειρηματικότητα και καινοτομία!
Αναλυτικό Βιογραφικό:
Ο Θάνος είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στις Φυσικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Καίιμπριτζ (PhD), όπου και βρισκεται απο το 1993 μέχρι σήμερα στο Τμήμα Φυσικής. Η συμβολή του ήταν καθοριστική στο να διευρυνθεί το ερευνητικό πεδίο των μαγνητικών υλικών και να συμπεριλάβει εφαρμογές στο χώρο της υγείας, αλλά και της ενέργειας. Για αυτό εξασφάλισε χρηματοδότηση από ερευνητικά προγράμματα της κυβέρνησης του Ην. Βασιλείου και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη συνέχεια ίδρυσε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας (spin offs) με στόχο να προσφερθούν και να διαχυθούν τα αποτελέσματα των ερευνητικών προσπαθειών στη κοινωνία.
Συγκεκριμένα ίδρυσε εταιρεία που ασχολείται με τη ανάπτυξη συστημάτων για τη στοχευμένη εξολόθρευση καρκινικών όγκων με χρήση μαγνητικής νανοτεχνολογίας (Cavendish NanoTherapeutics Ltd, Ηλεκτρον Ι.Κ.Ε.) καθώς και μιας δεύτερης εταιρείας ανάπτυξης διαγνωστικών ιατρικών συσκευών και τεχνολογιών που υποβοηθούν εταιρείες ενέργειας (Cambridge BioMagnetics). Και στις δυο εταιρείες είναι διευθύνων σύμβουλος. Οι προσπάθειες αυτές έτυχαν διεθνούς αναγνώρισης και έλαβε δύο Σφραγίδες Αριστείας από ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2018, 2019). Έχει διατελέσει διευθύνων σύμβουλος και διευθυντής άλλων εταιρειών τεχνολογίας, όπως, εταιρείας μέλος του ομίλου Κοτς (Koc Holding), του μεγαλύτερου επιχειρηματικού ομίλου στη Τουρκία και άλλων στο Ντουμπάι (2013). Από το 2017 είναι σύμβουλος/μέντορας και πρόεδρος του Ακαδημαϊκού συμβουλίου μιας εταιρείας στο Καίιμπριτζ (Mursla Ltd) η οποία αναπτύσσει καινοτόμες διαγνωστικές μεθόδους για τη διάγνωση καρκίνου από μερικές σταγόνες αίμα (liquid cancer diagnostics). Από τις δραστηριότητες του, προκύπτουν πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές και κρατικές οικονομίες.
Οι εταιρίες τις οποίες ίδρυσε, έχουν δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Άμεσα οφέλη πολλαπλασιαστικής αξίας προσδοκώνται στο μέλλον, όταν τα ιατρικά συστήματα, χρησιμοποιηθούν για τη προώθηση αποτελεσματικότερων θεραπειών καρκίνου, διαγνωστικών μεθόδων, κλπ. Επίσης η ικανότητά του να συνθέτει απόψεις και να εργάζεται για τη προώθηση έργων και την επίτευξη στόχων, είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη πολλαπλών προγραμμάτων στο Πανεπιστήμιο του Καιίμπριτζ, αλλά και αλλού, με αποτέλεσμα την απορρόφηση πόρων από πολλές, ετερόκλητες πηγές πέρα των καθιερωμένων. Όπως για παράδειγμα την απορρόφηση σημαντικών κονδυλίων από επενδυτικά προγράμματα της κυβέρνησης του Περού, με στόχο την ανάπτυξη της εκπαίδευσης, δημιουργία υποδομών για έρευνα και για προώθηση δράσεων στις τοπικές κοινωνίες, με έμφαση σε τεχνολογίες που αφορούν στο περιβάλλον (ποιότητα νερού υδροφόρων οριζόντων).
Παράλληλα έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία πληθώρας συνεργασιών του Πανεπιστημίου του Καίιμπριτζ με εταιρείες και φορείς του εξωτερικού, όπως με διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Περού), Μέσης Ανατολής (Ην. Αραβικά Εμιράτα, Ομάν) και Ινδίας, Κίνας.
Ο Θάνος έχει επίσης δραστηριοποιηθεί στη παροχή υποστήριξης και συμβουλών σε νέους επίδοξους επιχειρηματίες και τα οφέλη από αυτή τη συνέργεια είναι πολλαπλά. Για παράδειγμα, είναι μέντορας σε μια νέα εταιρία που φιλοδοξεί να προσφέρει τη δυνατότητα σε ανθρώπους με προβλήματα ακοής, να επικοινωνούν με φυσικό τρόπο και σε πραγματικό χρόνο με συμπολίτες τους.
Επιπλέον έχει διαχειριστεί ερευνητικά έργα και προγράμματα με προϋπολογισμούς εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ και διευθύνει διεθνείς ομάδες ερευνητών (2002 εως σήμερα). Έχει δημοσιεύσει άνω των 40 εργασιών σε διεθνή περιοδικά, βιβλία και παρουσιάσει/μιλήσει σε πολλά διεθνή συνέδρια, όπως και στο Βρετανικό Κοινοβούλιο.
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
