«Η γυναικοκτονία που έγινε στην Ιεράπετρα Κρήτης είναι η 13η για το 2021! Ενώ από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλου μαθαίνουμε ότι έχουν τελεστεί 41 γυναικοκτονίες από το 2018 έως τα μέσα του 2020. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο! Δεν μπορούμε να θρηνήσουμε άλλα θύματα! Ο όρος «γυναικοκτονία», ο οποίος έχει ήδη αναγνωρισθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πρέπει να ενταχθεί στον Ποινικό Κώδικα, προκειμένου να αναγνωριστεί ο έμφυλος χαρακτήρας των δολοφονιών αυτών, ώστε να αφυπνισθεί η κοινωνία.»
Οταν επιμένουμε σωστά να κάνουμε λόγο για «γυναικοκτονία» και δεν μιλάμε πιο γενικά κι αόριστα για «ανθρωποκτονία», το κάνουμε για να δείξουμε ότι υπάρχει ένας ειδικός έμφυλος χαρακτήρας στο έγκλημα, ο οποίος συνδέεται με τον πολιτισμό της πατριαρχίας. Ο χαρακτήρας αυτός είναι η πατριαρχική κτητικότητα έναντι της γυναίκας και η αντικειμενοποίηση, η οποία εκδηλώνεται σε μια πληθώρα από πρακτικές της πατριαρχικής κουλτούρας που έχουν δυστυχώς ως ορίζοντά τους τον θάνατο, τον φόνο, ως την έσχατη και απόλυτη κτητικότητα και αντικειμενοποίηση. Με λίγα λόγια, αν οι φορείς της πατριαρχίας δεν κατορθώσουν να επιτύχουν τον στόχο τους διατηρώντας το θύμα στη ζωή, δεν διστάζουν να διαβούν το κατώφλι του τελικού μέσου που είναι ο φόνος. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η γυναικοκτονία είναι ένας δυστοπικός ορίζοντας της πατριαρχικής κουλτούρας; Μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται υπερβολικό, αλλά ας συλλογιστούμε λίγο τις συνθήκες της κοινωνίας μας. Οι γυναίκες από την αρχή της ζωής τους ωθούνται να προσαρμοστούν σε εξωτερικές νόρμες, όπως το να εσωτερικεύσουν ορισμένες επιτελέσεις του φύλου τους μέσα από το παιχνίδι και το ντύσιμο, στη συνέχεια το να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια, να επιλέξουν ορισμένου είδους επαγγέλματα που είναι συμβατά με τον ρόλο τους. Ο ρόλος που επιφυλάσσει η πατριαρχική κουλτούρα στη γυναίκα είναι κυρίως αυτός του αντικειμένου προς κτήση, ενώ στον άνδρα αποδίδει περισσότερο έναν ρόλο κατέχοντος υποκειμένου. Λ.χ. σε μία εθνικιστική κοινωνία η γυναίκα εργαλειοποιείται ως «μηχανή» παραγωγής και ανατροφής παιδιών με τον άντρα να αναλαμβάνει μεγαλύτερο ρόλο στον δημόσιο χώρο.
Αναπτύσσονται στερεότυπα, όπως ότι υπάρχουν ιδιάζουσες γυναικείες αρετές, καθώς η υποταγή, η υπακοή ή ακόμη και η ευαισθησία και η ενσυναίσθηση που καθιστούν τις γυναίκες ικανές μόνο για ορισμένες θέσεις μέσα στην κοινωνία, όπως αυτή της αφοσιωμένης συζύγου και μητέρας, και κατ’ επέκταση ορισμένα επαγγέλματα που είναι υποστηρικτικά προς τις πλέον επιδραστικές θέσεις των ανδρών. Η πατριαρχία είναι βεβαίως προγενέστερη του καπιταλισμού και η απαρχή της συνδέεται κυρίως με το πέρασμα στις γεωργικές και κτηνοτροφικές κοινωνίες. Ο καπιταλισμός πάντως έχει δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο πατριαρχικό τοπίο και με τον εθνικισμό σε προγενέστερα στάδιά του και, σήμερα, με τον καταναλωτισμό. Ο τελευταίος δημιουργεί κοινωνικούς εθισμούς όπου οι γυναίκες αναγκάζονται να προσαρμόζονται σε ασφυκτικά πλαίσια ομορφιάς, παραδιδόμενες σε μια αντικειμενοποίηση, που μπορεί να φαίνεται επιφανειακώς ως εκούσια, αλλά δεσπόζουν ως προϋποθέσεις της οι επιταγές του συστήματος. Το πρόβλημα είναι ότι η πατριαρχική κοινωνία ανθίσταται στις γυναίκες που θα αμφισβητήσουν αυτές τις νόρμες. Και οι οποίες αναγκάζονται να υφίστανται λεκτικές ή και σωματικές κακοποιήσεις, εκφοβισμό και μπούλινγκ. Όταν μια γυναίκα συνεχίζει να διεκδικεί τη δική της επιθυμία, τα δικά της νοήματα στη ζωή της, ανεξάρτητα από την ανδρική κτητικότητα, ο τελικός σταθμός της διαδρομής είναι η γυναικοκτονία. Την οποία μετά η πατριαρχική κουλτούρα ξέρει μια χαρά να εξωραΐσει, χαϊδεύοντας τον θύτη με όρους όπως «έγκλημα πάθους», «έγκλημα τιμής» και με στερεότυπα, όπως «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε». Ενώ συχνά σε πρωτοσέλιδα που εξάπτουν αυτές τις θεωρήσεις βρίσκουμε λεπτομέρειες με τις οποίες υποτίθεται ότι το θύμα είχε «προκαλέσει» τον θύτη. Όλα αυτά γίνονται για να μην ειπωθεί το αυτονόητο: Ότι αν κάποιος αγαπά, αφήνει ελευθερία στη γυναίκα που αγαπά να διαχειριστεί όπως αυτή θέλει την επιθυμία της. Το πάθος που είναι κτητικό και φονικό δεν είναι η αγάπη, αλλά η μισογυνία, δηλαδή η αντικειμενοποίηση της γυναίκας. Αν σε μια κοινωνία η «τιμή» προσμετράται με την κτήση των γυναικών, τότε καλά θα κάνουμε να αναθεωρήσουμε αυτή τη σημασία της τιμής. Η γυναικοκτονία που έγινε στην Ιεράπετρα Κρήτης είναι η 13η για το 2021! Ενώ από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλου μαθαίνουμε ότι έχουν τελεστεί 41 γυναικοκτονίες από το 2018 έως τα μέσα του 2020.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο! Δεν μπορούμε να θρηνήσουμε άλλα θύματα! Ο όρος «γυναικοκτονία», ο οποίος έχει ήδη αναγνωρισθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πρέπει να ενταχθεί στον Ποινικό Κώδικα, προκειμένου να αναγνωριστεί ο έμφυλος χαρακτήρας των δολοφονιών αυτών, ώστε να αφυπνισθεί η κοινωνία. Μια νέα στάση χρειάζεται να αρχίσει ευθύς από τη διαπαιδαγώγηση των αγοριών για το πώς θα φέρονται στις γυναίκες, αλλά και να συνεχιστεί στη διά βίου μάθηση συμπεριφορών. Η νομική καθιέρωση του όρου «γυναικοκτονία» θα έδινε ένα ισχυρό μήνυμα. Αλλά χρειάζεται και η δημιουργία δομών φιλοξενίας για τα θύματα κακοποίησης με υποστήριξη από ψυχολόγους, όχι μόνο στα αστικά κέντρα, αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές της επαρχίας. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει αρνητικό ιστορικό, όπως θα περίμενε κανείς από μία κυβέρνηση που συνεχώς συσπειρώνει το ακροδεξιό κοινό τους ενάντια σε αδύναμους, είτε είναι τα θύματα της αστυνομικής βίας, είτε είναι κοινωνικές μειονότητες, είτε είναι οι γυναίκες, είτε είναι το φυσικό περιβάλλον.
Στον νόμο Χατζηδάκη, αποδίδεται στον εργοδότη η ευθύνη έρευνας για καταγγελίες παρενόχλησης, παραβλέποντας την πιθανότητα να είναι παρενοχλητής ο ίδιος ο εργοδότης. Ο νόμος Τσιάρα καθιστά δυνατή τη συνεπιμέλεια από κακοποιητικούς γονείς, χωρίς να περιλαμβάνει επαρκείς δικλείδες ασφαλείας. Με τον συντηρητισμό και την έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης που χαρακτηρίζει την κυβέρνησή του, ο κ. Τσιάρας είχε αρνηθεί να εισαγάγει τον όρο «γυναικοκτονία» στον Ποινικό Κώδικα, επικαλούμενος την αυστηρότητα των ποινών που ήδη υπάρχουν για τις ανθρωποκτονίες. Δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι ο όρος «γυναικοκτονία» δεν αποσκοπεί στο να επιβάλλονται διακριτικώς ανώτερες ποινές, αλλά στο να εντοπιστούν οι κοινωνικές αιτίες του εγκλήματος και να φέρει απαξία ο πατριαρχικός τρόπος σκέψης και οργάνωσης των κοινωνιών. Για αυτό και η εν λόγω ένταξη επείγει και θα επείγει όσο φονεύονται συνεχώς γυναίκες γύρω μας.
Μαρία Απατζίδη, Βουλεύτρια Α΄ Ανατολικής Αττικής με το ΜέΡΑ25 για την κυριακάτικη Kontranews
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
