Προοίμιο

Η Δικαιοσύνη, δηλαδή το Δικαστικό και το Σωφρονιστικό σύστημα, αποτελεί μία από τις τρεις διακριτές εξουσίες του δημοκρατικού πολιτεύματος, μαζί με τη νομοθετική και την εκτελεστική. Η διάκριση των εξουσιών τίθεται ως αναγκαία και ικανή συνθήκη για την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος, της ίδιας της δημοκρατίας και των θεσμών που τη συνιστούν. Δικαιοσύνη που νοσεί, ισοδυναμεί με την ίδια τη Δημοκρατία να νοσεί. Όταν η διάκριση διασαλεύεται, με την ανεξαρτησία από την εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση) τίθεται εν αμφιβόλω, η δικαιοσύνη παύει να επιτελεί τον κοινωνικό της ρόλο, ως ελεγκτή των δύο έτερων εξουσιών, ιδίως της εκτελεστικής, και ως θεματοφύλακα των συνταγματικών επιταγών. Καθίσταται ταξική, ελεγχόμενη, άδικη.

Οι προτάσεις που ακολουθούν στοχεύουν στην αντιστροφή των παραπάνω. Αποσκοπούν στη ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, στην ξεκάθαρη διάκριση των εξουσιών, στην ορθότερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης με κριτήρια αντικειμενικά και την ενσωμάτωση στη Δικαιοσύνη του καινοτόμου, δημοκρατικού θεσμού των ΔΙΑΣΚΕΠ που προτείνει το ΜέΡΑ25.

Ταυτόχρονα, αποσκοπούν στη θεμελίωση ενός πραγματικά σωφρονιστικού συστήματος καταργώντας οριστικά τις τιμωρητικές πρακτικές που εντοπίζονται στο υπάρχον σύστημα, αποτρέποντας ταυτόχρονα την ιδιωτικοποίηση των φυλακών.

Προτάσεις

1. Τρόπος εισαγωγής, εκπαίδευσης, λειτουργίας και προαγωγής στο Δικαστικό Σώμα.

1.1 Η διαδικασία εισαγωγής στο Δικαστικό Σώμα να επιτρέπεται μετά από ένα εύλογο διάστημα ουσιαστικής ευδόκιμης δικηγορίας μεγαλύτερο των 5 ετών. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται τόσο η επάρκεια, όσο και η ουσιαστική κατανόηση των συνθηκών που επικρατούν στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας.

1.2 Η διαδικασία προαγωγής των Δικαστών αποτελεί πρόβλημα καθώς παρατηρείται το φαινόμενο επιλογής συγκεκριμένων Δικαστών από την εκάστοτε κυβέρνηση με προφανή κριτήριο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Προτείνεται η διαδικασία προαγωγής των δικαστικών λειτουργών σε κάθε βαθμίδα να πραγματοποιείται από το ΔΙΑΣΚΕΠ Δικαιοσύνης (βλ. ενότητα 3)

1.3 Η Εισαγγελία της χώρας οφείλει να είναι ενιαία στην πράξη και όχι μόνο κατ΄ όνομα. Για αυτό προτείνουμε ο Εισαγγελέας που εκκινεί μια διαδικασία να είναι το ίδιο φυσικό πρόσωπο από την αρχή της διαδικασίας έως και το πέρας αυτής, αναλαμβάνοντας και την ευθύνη των προτάσεων του.

1.4 Παρατηρείται πολύ συχνά ότι οι Δικαστές καλούνται να κρίνουν πάνω σε θέματα για τα οποία δεν έχουν επαρκή γνώση. Προτείνεται λοιπόν, εντός της Σχολής Δικαστών η εκπαίδευση τους σε εξειδικευμένα αντικείμενα και η μετέπειτα τοποθέτηση τους στο σώμα δυνάμει της εξειδίκευσης τους.

1.5 Απαγόρευση μεταπήδησης των Δικαστών σε μεγάλα αξιώματα, επιτροπές κ.λπ.

2. Κόστος προσφυγής στην Δικαιοσύνη και ουσιαστική κρατική στήριξη ευάλωτων πολιτών

Το κόστος της Δικαιοσύνης είναι ιδιαίτερα υψηλό ειδικά για ανθρώπους με χαμηλά ή μηδενικά εισοδήματα, προς ελάφρυνση του ήδη βεβαρημένου κόστους προτείνουμε :

2.1 Κατάργηση του δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές, καθώς επίσης και σε κάθε ειδική διαδικασία (π.χ. εργατικά, διατροφές κ.λπ.)

2.2 Κατάργηση του δικαστικού ενσήμου στις διοικητικές διαφορές (αλλοδαποί, φορολογικές και ασφαλιστικές διαφορές) καθώς τα απαιτούμενα χρηματικά ποσά όπως ισχύουν σήμερα αποτρέπουν τους πολίτες την αμφισβήτηση καταχρηστικών πράξεων της Διοίκησης .

2.3 Το κόστος της ενδεχομένως απαιτούμενης δικαστικής πραγματογνωμοσύνης ή και μεταφραστικής υπηρεσίας να καλύπτεται πλήρως από το Κράτος.

2.4 Την ουσιαστική νομική κάλυψη των ευάλωτων πολιτών από το Κράτος μέσω παροχής νομικής βοήθεια από κατάλογο του συνόλου των δικηγόρων της χώρας και όχι μόνο από όσους δικηγόρους υποβάλουν αίτηση για την συγκεκριμένη υπηρεσία με χρεώσεις ανάλογες των προβλεπομένων στον Κώδικα περί Δικηγόρων και όχι με γνώμονα την ελάχιστη κατώτατη αμοιβή.

2.5 Δημιουργία υπηρεσίας εντός του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την διαχείριση από τα “μεγαρόσημα” και λοιπών ανάλογων τελών για την συντήρηση των Δικαστικών Μεγάρων.

3. Ίδρυση ΔΙΑΣΚΕΠ Δικαιοσύνης

Η Δικαιοσύνη πρέπει να είναι ανεξάρτητη και να έχει ως μοναδικό γνώμονα τη διασφάλιση και εφαρμογή της συνταγματικής νομιμότητας απέναντι σε όλους. Το “κυβερνητικό προνόμιο” στη δικαιοσύνη περιορίζει ουσιαστικά τους βαθμούς ελευθερίας της δικαιοσύνης, εφόσον η ηγεσία της διορίζεται εν τέλει από τον υπουργό, δημιουργώντας δεσμεύσεις και αγκυλώσεις.

Ο στρεβλός αυτός θεσμός – που είναι και Συνταγματικά κατοχυρωμένος  (Άρθρο 90, παρ.5), διατηρείται απαρασάλευτος από τις κυβερνήσεις, οι οποίες προφανώς και επιθυμούν φιλική προς τις ίδιες δικαιοσύνη που να σιγοντάρει τις κυβερνητικές τους επιλογές. Προφανώς αυτή η α λα καρτ αντίληψη της δικαιοσύνης του «φύγε εσύ, έλα ‘συ», υποβαθμίζει την δικαστική εξουσία στο σύνολό της και κυρίως την απαξιώνει στα μάτια των πολιτών. Το ΜέΡΑ25 προτείνει η επιλογή να γίνεται δημοκρατικά, με τη συμμετοχή κληρωτών και εκλεγμένων πολιτών, 90 ατόμων, 2/3 κληρωτών και 1/3 εκλεγμένων πολιτών (εκπροσώπους των κομμάτων ανάλογα με την κοινοβουλευτική τους δύναμη). Οι κληρωτοί θα προέρχονται κατά το ήμισυ από τον γενικό πληθυσμό, το εκλογικό σώμα φερ’ειπείν, και κατά το έτερο ήμισυ, από το δικαστικό σώμα. Αυτό το σώμα οργανώνει τη διαδικασία, διαβουλεύεται και ελέγχει τους υποψηφίους, σε έναν ικανό χρόνο, και εν τέλει αποφασίζει, ψηφίζοντας δημοκρατικά, την ηγεσία της δικαιοσύνης. Έτσι διασφαλίζεται ουσιαστικά η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, εφόσον προκύπτει δημοκρατικά από ένα πλήρως αντιπροσωπευτικό όργανο.

4. Θέσπιση υπηρεσίας ελέγχου νομοπαρασκευαστικών επιτροπών από ανεξάρτητο σώμα κληρωτών και εκλεγμένων

Προτείνεται η δημιουργία ελεγκτικού σώματος νομοπαρασκευαστικών επιτροπών η οποία θα αποτελείται κατά το 1/3 της από ειδικούς κατά αντικείμενο εμπειρογνώμονες, κατά το 1/3 από επιλεγμένους ειδικούς εκπροσώπους ίσους στον αριθμό, από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα και κατά το 1/3 από κληρωτούς δικηγόρους.

5. Λειτουργία, Εκπαίδευση και Αναμόρφωση του Σωφρονιστικού Συστήματος

5.1 Επαναφορά του Σωφρονιστικού Συστήματος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

5.2 Συνεχής εκπαίδευση-επιμόρφωση των σωφρονιστικών υπαλλήλων.

5.3 Πρόσληψη εξειδικευμένου διοικητικού προσωπικού (κοινωνικών λειτουργών-ψυχολόγων κ.λπ.)

5.4 Επέκταση του θεσμού των σχολείων και δομών εκπαίδευσης των κρατουμένων σε όλα τα καταστήματα κράτησης ανά την επικράτεια.

5.5 Αναβάθμιση του θεσμού των Αγροτικών Φυλακών.

5.6 Διατήρηση των ευνοϊκών ρυθμίσεων υφ όρον απόλυσης κρατουμένων πλην συγκεκριμένων αδικημάτων, με σκοπό την αποσυμφόρηση των υπερφορτωμένων Φυλακών της χώρας.

5.7 Αποσυμφόρηση Φυλακών μέσω της παροχής κοινωφελούς εργασίας-δοσοποίησης.