Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η παγκόσμια κοινή γνώμη παρακολουθεί τος πολιτικές εξελίξεις στο Εκουαδόρ, που κορυφώνονται αυτήν την Κυριακή, 11 Απριλίου, με το δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ανάμεσα στον προοδευτικό υποψήφιο, Αντρές Αράους, και το συντηρητικό αντίπαλό του, Γκιγιέρμο Λάσσο. Στην εκλογική αναμέτρηση θα συμμετέχει και ένα πλήθος διεθνών παρατηρητών από πολλούς παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς, με σκοπό να διασφαλιστεί η εγκυρότητα της διαδικασίας.
Φιλοξενούμε μια συνέντευξη που μας παραχώρησε μια εμβληματική μορφή των παγκόσμιων κινημάτων υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο Ισπανός πρώην δικαστής, Μπαλτάσαρ Γκαρθόν (επικεφαλής της νομικής ομάδας υπεράσπισης του Τζούλιαν Ασάνζ, μεταξύ άλλων), ο οποίος βρίσκεται στο Εκουαδόρ ως επικεφαλής της ομάδας παρατηρητών του Grupo de Puebla, μιας προοδευτικής συμμαχίας πολιτικών και διανοουμένων της Λατινικής Αμερικής.
Έχει πλέον ολοκληρωθεί η προεκλογική εκστρατεία στο Εκουαδόρ. Πως εξελίχθηκε σε γενικές γραμμές; Υπήρξαν έντονα επεισόδια, πόλωση μεταξύ των υποψηφίων;
Δεν θα μπορούσα να πω ότι υπήρξε ιδιαίτερη ένταση, εκτός ίσως από τον τρίτο πρωταγωνιστή των εκλογών του Φεβρουαρίου που τελικά αποκλείστηκε από το δεύτερο γύρο, όμως σαφώς εντός μιας δημοκρατικής κανονικότητας. Η διαμάχη εξελίχθηκε σε λογικά πλαίσια, με φρόνηση από τις δύο πλευρές, παρουσιάζοντας τα προγράμματά τους, τα οποία βέβαια είναι διαμετρικά αντίθετα. Προέκυψαν πολλές δυσκολίες λόγω της πανδημίας, είχε επιβληθεί lockdown σε διάφορες περιοχές της χώρας, το οποίο όμως αναιρέθηκε τώρα από το Συνταγματικό Δικαστήριο για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των εκλογών. Γενικά, οι θεσμοί λειτούργησαν.
Ίσως κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες θέλησαν να επηρεάσουν τη διαδικασία, όπως ο Γενικός Εισαγγελέας της Κολομβίας, ο οποίος προσφέρθηκε να δώσει στοιχεία στον ομόλογό του στο Εκουαδόρ για κάποια υποτιθέμενη παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του Αντρές Αράους, όμως υπήρξε αντίδραση, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όπου δεν έγιναν αποδεκτά, όσο και σε διεθνές, με το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να υπερασπίζεται ότι δεν μπορεί να υπάρχει κανένας τύπος παρέμβασης στη δικαστική ανεξαρτησία κάποιου κράτους και να δηλώνει ρητά μέσω μηνύματος στο Twitter ότι δεν μπορούν να γίνονται αποδεκτές παρεμβάσεις αυτού του είδους σε πολιτικές διεργασίες άλλου κράτους. Για μένα, ήταν το πιο σοβαρό συμβάν, όμως χάρη στην καίρια αντιμετώπισή του δεν είχε περαιτέρω συνέπειες και η προεκλογική διαδικασία μπόρεσε να εξελιχθεί κανονικά.
Πάντως οι επιθέσεις στο σχηματισμό του Αράους ήταν συνεχείς, ακόμη και πολύ πριν τις εκλογές. Θυμόμαστε τις κατηγορίες και στη συνέχεια τις καταδίκες κατά του Ραφαέλ Κορρέα, που δεν του επέτρεψαν τελικά να παρουσιαστεί στις εκλογές μαζί με τον Αράους. Και όχι μόνο αυτό, απαγορεύτηκε ακόμη και η προεκλογική χρήση οποιασδήποτε ομιλίας ή εικόνας του.
Πράγματι, σχολιάζετε πολύ σωστά, η προεκλογική διαδικασία πριν τον πρώτο γύρο σημαδεύτηκε από αυτά τα γεγονότα. Μάλιστα, υπήρξε και κίνδυνος να μην μπορέσει να κατέβει στις εκλογές η Ένωση για την Ελπίδα, που τελικά πήρε άδεια συμμετοχής στα τέλη Δεκεμβρίου, μόλις ενάμιση μήνα πριν τη διεξαγωγή τους. Και αυτό που φάνταζε σαν μειονέκτημα, τελικά αποδείχτηκε πλεονέκτημα στις εκλογές.
Όμως το πιο σοβαρό, που σε μένα φαίνεται αδιανόητο, ήταν η απαγόρευση συμμετοχής του Κορρέα στις εκλογές επισπεύδοντας δικαστικές διαδικασίες και καταδίκες, που από νομική άποψη είναι ιδιαίτερα αμφισβητήσιμες και είχαν σαν μοναδικό σκοπό να αποτρέψουν την υποψηφιότητα του πρώην προέδρου. Και σαν να μην έφτανε αυτό, απαγορεύτηκε και η χρήση της εικόνας του. Ήταν κλασική περίπτωση πολιτικής δίωξης, lawfare όπως λέγεται, η οποία έχει καταγγελθεί από πολλούς νομικούς και από εμένα επανειλημμένα.
Δεν κρύβω ότι σε αρκετές περιπτώσεις έχω ασκήσει υπερασπιστικά καθήκοντα για το Ραφαέλ Κορρέα σε διεθνές επίπεδο. Αν θέλετε να έχετε μια ένδειξη του βαθμού πολιτικής δίωξης αυτού του ανθρώπου, η ίδια η Ιντερπόλ αρνήθηκε να εκτελέσει ένταλμα σύλληψής του που είχε εκδοθεί από τη Δημοκρατία του Εκουαδόρ, ισχυριζόμενη ότι υπάρχουν ενδείξεις πολιτικής δίωξης.
Αυτές οι ενέργειες συνέβαλαν να υπάρχει ένα ιδιαίτερα τεταμένο πολιτικό κλίμα στις αρχές της προεκλογικής περιόδου, που όμως ξεπεράστηκε στην πορεία και πλέον οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να δουν ξεκάθαρα πάνω στο τραπέζι τις προτάσεις όλων των συνδυασμών.
Να σας ρωτήσω και κάτι ακόμη, με αφορμή και τη νομική σας εμπειρία: αν τελικά προκύψει κάποια πολιτική αλλαγή, θεωρείτε ότι είναι πιθανό να υπάρξει κάποια αναθεώρηση της δικαστικής διαδικασίας που οδήγησε στις καταδίκες του Κορρέα;
Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως ενεργεί η ίδια η δικαιοσύνη μέσα από τους αντίστοιχους δικονομικούς μηχανισμούς και αν εξωγενείς παράγοντες έχουν επηρεάσει τη διαμόρφωση του κατηγορητηρίου. Αν ρωτάτε εμένα, αν οι κατηγορίες εναντίον του Ραφαέλ Κορρέα έχουν υπόσταση βάσει οριστικά αποδεδειγμένων γεγονότων, θα σας έλεγα ότι όχι. Από τη μελέτη του σκεπτικού που συνοδεύει την καταδίκη προκύπτει ότι βασίζεται σε ένα γενικό πλαίσιο, χωρίς να μπαίνει στην ουσία των γεγονότων. Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί μια αυτοτελή βάση για αναθεώρηση της υπόθεσης μέσα από τους μηχανισμούς που προσφέρει το κράτος δικαίου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν γίνονται εκλογές για τη σύνθεση ενός Δικαστηρίου, αλλά για την ανάδειξη προέδρου της δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είναι σεβαστοί αυτοί οι μηχανισμοί.
Μάλιστα, ας επιστρέψουμε όμως στην επικαιρότητα. Ποια ακριβώς θα είναι τα καθήκοντά σας κατά τη διάρκεια των εκλογών;
Τα καθήκοντα των παρατηρητών προσδιορίζονται από τον δημοκρατικό κώδικα. Είναι ένας ενδιαφέρων κανονισμός, που δεν υπάρχει σε άλλες χώρες, όπως στη δική μου για παράδειγμα: στην Ισπανία θα ήταν αδιανόητο να υπήρχε ρύθμιση για παρατηρητές των εκλογών. Όμως είναι πολύ ενδιαφέρων αυτός ο μηχανισμός παρατήρησης και πιστεύω ότι είναι μια σημαντική άσκηση διαφάνειας, η οποία ξεκίνησε και συνεχίζει να εξελίσσεται στη Λατινική Αμερική. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμος, γιατί σε άλλες περιπτώσεις, όπως δυστυχώς συνέβη στη Βολιβία, αυτός ο μηχανισμός δεν λειτούργησε, ή λειτούργησε με ακατάλληλο τρόπο μέσα από τη διαχείριση που του επεφύλαξαν περιφερειακοί θεσμικοί παράγοντες όπως ο ΟΑΚ (Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών), όπως απέδειξαν και μεταγενέστερες ανεξάρτητες αναλύσεις.
Τώρα, έχω την πεποίθηση ότι βάσει του ισχύοντος κανονισμού και του σημαντικού αριθμού παρατηρητών που έχουν έρθει δεν θα επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα. Όπως καθορίζει και ο τίτλος, τα καθήκοντα ενός παρατηρητή είναι να διασφαλίζει ότι οι διαδικασίες πραγματοποιούνται σύμφωνα με όσα ορίζουν οι κανονισμοί, ότι γίνονται σεβαστά τα εκλογικά δικαιώματα, ότι η καταμέτρηση των ψήφων γίνεται με διαφάνεια, μέσα στα όρια δικαιοδοσίας που προβλέπονται για τους παρατηρητές. Δεδομένου και του μεγάλου αριθμού, θα είμαστε πάνω από διακόσιοι παρατηρητές, πιστεύω ότι δύσκολα θα μας διαφύγει κάποια εκλογική ανωμαλία, εφόσον προκύψει.
Ελπίζω πραγματικά να κάνετε μια καλή και υπεύθυνη δουλειά γιατί είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστεί μια δίκαιη διαδικασία που τελικά να αντανακλά την πραγματική βούληση του λαού. Θα ήθελα όμως να ρωτήσω και το εξής: υπάρχουν ενδεχομένως ενδείξεις για το πως θα κυμανθεί η προσέλευση των ψηφοφόρων στις κάλπες; Γιατί, σε γενικές γραμμές, πάντα σε ένα δεύτερο γύρο παρατηρείται μια μικρότερη προσέλευση και, επιπλέον, φέτος έχουμε και την ειδική συνθήκη που δημιουργεί η πανδημία.
Οι συνθήκες σίγουρα δεν είναι ιδανικές. Όμως από αυτά που αντιλαμβάνομαι από τις επαφές μου με τον κόσμο στο δρόμο, στο ταξί, στο εστιατόριο και αλλού είναι ότι υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για αυτές τις εκλογές. Πιστεύω ότι ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι διακυβεύονται πολύ σημαντικά πράγματα. Δεν είναι απλά άλλη μία εκλογική διαδικασία. Είναι η επιλογή ανάμεσα σε ένα μοντέλο διακυβέρνησης ή σε κάποιο άλλο. Ανάμεσα σε ένα μοντέλο προοδευτικό και σε ένα μοντέλο συντηρητικό, ένα μοντέλο ανανεωτικό και ένα μοντέλο παραδοσιακό, ένα νεαρό υποψήφιο απέναντι σε κάποιον πιο ηλικιωμένο, που ήδη είχε συμμετάσχει και σε άλλες παλαιότερες προεδρικές εκλογές. Πρόκειται ξεκάθαρα για δύο επιλογές πλήρως διαφοροποιημένες μεταξύ τους: η μία εκπροσωπεί την παράδοση και ένα κλασικό νεοφιλελεύθερο σύστημα, ενώ η άλλη υπερασπίζεται μια πολυεθνικότητα, μια προοδευτικότητα και μια ευθύνη στην οικονομική διαχείριση.
Ως εκ τούτου, διαμορφώνονται εκ των πραγμάτων οι κατάλληλες συνθήκες ώστε οι πολίτες να ενδιαφερθούν σε βάθος για τις εξελίξεις που σηματοδοτεί αυτός ο καθοριστικός δεύτερος κύκλος εκλογών για το μέλλον όχι μόνο του Εκουαδόρ, αλλά και ολόκληρης της περιοχής. Πιστεύω ότι γίνεται αντιληπτή από τους πολίτες και αυτή η ευθύνη, ότι οι ψηφοφόροι δεν θα επηρεάσουν μόνο τις εξελίξεις στο Εκουαδόρ, αλλά θα υπάρξουν και ευρύτερες επιπτώσεις στη Λατινική Αμερική.
Για τις τάσεις του εκλογικού σώματος, τι εκτιμήσεις υπάρχουν για τις μετακινήσεις που μπορούν να υπάρξουν; Στο πρώτο γύρο, οι δημοσκοπήσεις έδιναν για φαβορί τον Αντρές Αράους και πράγματι επαληθεύτηκαν. Στο δεύτερο γύρο επίσης, όμως πλέον όχι με τέτοια ευρεία διαφορά όπως στον πρώτο. Φαίνεται ότι το αποτέλεσμα θα διαμορφωθεί από τη στάση που θα επιλέξουν οι ψηφοφόροι των υποψηφίων που αποκλείστηκαν και κυρίως οι ψηφοφόροι του τρίτου κόμματος, του Πατσακούτικ, και του τέταρτου, της Δημοκρατικής Αριστεράς, που συγκέντρωσαν από κοινού περίπου 34% των ψήφων. Με δεδομένο ότι τουλάχιστον ο ηγέτης του Πατσακούτικ δεν έδωσε κάποια κατεύθυνση και δήλωσε ότι προσωπικά θα επιλέξει το λευκό, υπάρχουν ενδείξεις για το πως θα μετακινηθούν οι ψηφοφόροι αυτών των κομμάτων;
Θα ήθελα να είμαι πιο ρητός στην απάντησή μου στη συγκεκριμένη ερώτηση, όμως καταλαβαίνετε ότι πρέπει να είμαι πιο επιφυλακτικός λόγω της ιδιότητάς μου ως παρατηρητής της εκλογικής διαδικασίας. Θα επαναλάβω ότι πρόκειται για μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία του Εκουαδόρ και δεν μπορεί κάποιος να σταθεί αδιάφορος. Θεωρώ ότι θα ήταν ατόπημα να μην αναλάβει ένας πολίτης τη συν-ευθύνη που του αναλογεί σε αυτήν την περίσταση. Δεν θα πρέπει κάποιος να πάει να ψηφίσει επειδή του είπαν να ψηφίσει κάτι. Η ευθύνη της απόθεσης της ψήφου είναι πολύ μεγάλη. Γιατί διακυβεύεται το μέλλον σου. Και πρέπει να αποφασίσεις τι θα κάνεις. Μένεις αδιάφορος ή παίρνεις θέση; Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις, υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα 15% αναποφάσιστων, οι οποίοι ανάλογα με την περίσταση μπορεί να μετακινηθούν προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Κατά συνέπεια, μέχρι την τελευταία στιγμή η ψηφοφορία θα είναι αμφίρροπη. Ναι, πράγματι διαφαίνεται μια τάση, όμως θα πρέπει να περιμένουμε αν θα επιβεβαιωθεί στις κάλπες.
Και γενικότερα θα έλεγα υπάρχει μια τάση τώρα τελευταία σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής για μια προοδευτική στροφή. Στη Βολιβία πρόσφατα, στην Αργεντινή, στη Χιλή με τη συνταγματική μεταρρύθμιση που βρίσκεται σε εξέλιξη… Αυτή η στροφή διατηρεί ακόμη τα χαρακτηριστικά και το όραμα της ολοκλήρωσης της ενοποίησης των λαών της Λατινικής Αμερικής όπως το έχουμε ακούσει να διατυπώνεται ή είναι κάτι που έχει αλλοιωθεί με το πέρασμα των χρόνων;
Αν ρωτήσετε εμένα προσωπικά, εγώ ναι, εξακολουθώ να πιστεύω σε αυτό το όραμα της Μεγάλης Πατρίδας. Θεωρώ ότι η Νότια Αμερική έχει να παίξει έναν σημαίνοντα ρόλο, όχι μόνο στο δυτικό ημισφαίριο, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η Λατινική Αμερική πάντα έδινε ένα παράδειγμα ανανέωσης, όταν κανένας δεν το περίμενε, και έχει δώσει μοντέλα δημοκρατικής αναγέννησης και σε άλλα μέρη του κόσμου. Πιστεύω ότι και τώρα η Λατινική Αμερική ζει άλλη μια στιγμή ανανέωσης του προοδευτικού ρεύματος, ενός ρεύματος με ανθρωπιστικό πρόσωπο, απέναντι σε πειράματα που έχουν προκαλέσει μεγάλη ζημιά, όπως συνέβη στη Βραζιλία, με τις απίστευτες διώξεις προοδευτικών πολιτικών ηγετών, οι οποίες αποκαλύπτονται τώρα, μετά και τις τελευταίες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας.
Άλλη μία περίπτωση lawfare, όπως σχολιάζατε προηγουμένως…
Ναι, ακριβώς, όπως και σε άλλες πολλές περιπτώσεις στην Αργεντινή και αλλού, όμως πιστεύω ότι πρέπει να αντιστρέψουμε αυτήν την κατάσταση και να ακολουθήσουμε τις αρχές της προοδευτικής γραμμής, που δεν είναι άλλο από την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και τη χρηστή διαχείρισή τους.
Ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη, κύριε Γκαρθόν.
Δική μου η ευχαρίστηση.
Μπάμπης Κοκόσης, Δημοσιογράφος, Συνεργάτης Τομέα ΜΜΕ ΜέΡΑ25
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
