Είναι μάλλον βέβαιο ότι τα σκάνδαλα διαφθοράς, που τα δίκτυα πληροφόρησης αναπαράγουν καθημερινά, κλονίζουν θεμελιωδώς τις προβληματικές σχέσεις της νεολαίας με την πολιτική, τους πολιτικούς, τη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Διόλου τυχαίο που στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η πλειονότητα των νέων δηλώνει πως η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση και η παραδοσιακή διάκριση «Δεξιά-Αριστερά» δεν σημαίνει πια τίποτα γι’ αυτούς.
Για τούτο, ο χρηματισμός μιας κάστας αξιωματούχων του Ευρωκοινοβουλίου σημασιοδοτεί κάτι περισσότερο από ένα οικονομικό σκάνδαλο: τη σαθρή δομή των ευρωπαϊκών θεσμών και την άμεση ή έμμεση διαβρωτική της επίδραση στη δημοκρατία, την οικονομία, την πολιτική και κοινωνική συνοχή.
Πράγματι, πολλοί νέοι άνθρωποι δυσκολεύονται πλέον να διακρίνουν τις ιδεολογικές διαφορές των πολιτικών κομμάτων και τις «ανόθευτες» μορφές συναναστροφών και συμπεριφορών των πολιτικών προσώπων. Πολύ περισσότερο που μια ουσιώδης συζήτηση θέσεων και προτάσεων για τις μεταβολές της ζωής τους μοιάζει να πνίγεται στο νέφος των αλλεπάλληλων καταγγελιών που αποσκοπούν σχεδόν αποκλειστικά στο να υποσκάψουν την όποια φερεγγυότητα του αντιπάλου με απώτερο στόχο την εκλογική νίκη.
Αυτή η μολυσμένη ατμόσφαιρα κυοφορεί μια κοινωνική αναπαράσταση που θυμίζει τις απόψεις του Μαξ Βέμπερ για τις σχέσεις διαφθοράς και πολιτικής ζωής στις δημοκρατικές κοινωνίες, καθώς και για την «πολιτισμική» αναπαραγωγή των επαγγελματιών της πολιτικής και όλων εκείνων που ζουν από την πολιτική και όχι για την πολιτική.
Είναι τουλάχιστον θλιβερό το μήνυμα που εκπέμπεται προς τους νέους που με την ορμή της νεανικής τους ύπαρξης μοχθούν, είτε μοναχικά είτε συλλογικά, για να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής τους. Τι να απαντήσει κανείς στο εύλογο ερώτημα της νεαρής φοιτήτριας που κάνει δυο δουλειές για να επιβιώσει αξιοπρεπώς μακριά από την επαρχιακή πόλη στην οποία κατοικούν οι γονείς της: «Γιατί μια νέα γυναίκα [αναφέρεται στην κ. Καϊλή], ελκυστική, επιτυχημένη και πολλά υποσχόμενη στην πολιτική να διακατέχεται από τόση λατρεία για το χρήμα;».
Πολλά και διάφορα θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε για να απαντήσουμε, από την κουλτούρα του ναρκισσισμού και τον ατομοκεντρισμό μέχρι την «ανίκητη» ροπή της ανθρώπινης φύσης προς την απληστία. Εχω την εντύπωση πως τίποτα από όλα αυτά δεν αρκεί για να «θεραπεύσει» την απέχθεια που νιώθουν οι νέοι για το κοινωνικό μας σύστημα.
Από αυτή τη σκοπιά δεν είναι ανερμήνευτο το γεγονός ότι σε 14 χώρες της Ε.Ε. το 60% των νέων θεωρεί τους πολιτικούς διεφθαρμένους, το 69% πιστεύει ότι οι πλούσιες κοινωνικές ομάδες και οι «διακεκριμένες» προσωπικότητες ασκούν μεγάλη επιρροή στους πολιτικούς, ενώ μόνο το 20% εκτιμά ότι κάποιοι πολιτικοί ενδιαφέρονται για τους ίδιους.
«Οι πολιτικοί μού θυμίζουν ένα από εκείνα τα πράγματα που έχουμε σήμερα, μου θυμίζουν απάτη, δωροδοκία, μου θυμίζουν όλα αυτά, καταλαβαίνεις τι εννοώ […] Το μόνο που τους νοιάζει είναι να γλιτώνουν οι πλούσιοι τους φόρους και να τα παίρνουν από τους φτωχούς» (λόγια νεαρής φοιτήτριας στο πλαίσιο έρευνας για τη συμμετοχή των νέων στην πολιτική).
Η εμπειρία οδηγεί τους νέους στη θλιβερή σκέψη πως όλα εκείνα τα πτυχία που κοσμούν τα βιογραφικά τους δεν έχουν πια αξία στη δαιμόνια σχεδιασμένη αγορά εργασίας του νεοφιλελευθερισμού. Κι αυτή η κοινωνική εμπειρία είναι κακός οιωνός για το μέλλον.
Η κρίση δεν είναι πια, κατά την άποψή τους, μια συγκυριακή κατάσταση, αλλά μια διαρκής συστημική ανατροφοδότηση μιας βιωμένης δυσαρμονίας ανάμεσα στην ελπίδα και την πραγματικότητα, την προσδοκία και τη ματαίωση.
Μπορεί στην Ελλάδα η αποχή των νέων στις εκλογές να μη φτάνει στα υψηλά ποσοστά άλλων χωρών. Ωστόσο, οι ιδεολογικές διαφορές των κομμάτων εξουσίας γίνονται ολοένα πιο δυσδιάκριτες, ενώ όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που αποκρυσταλλώνουν την άποψη πως κύρια επιδίωξη της εξουσίας είναι η ικανοποίηση ατομικών ή οικογενειακών συμφερόντων σε βάρος του «κοινού καλού».
Περισσότερο από ποτέ η πεισματική ρήξη με τη διεφθαρμένη ολιγαρχία και η ενίσχυση των αντιστάσεων της νεολαίας είναι η μόνη λύση. Καλύτερα, ίσως, να στέκεσαι δίπλα σε εκείνον τον νέο του Πολ Οστερ («4 3 2 1», εκδ. Μεταίχμιο) που προτιμά «να καβαλά τα τρένα σαν τους πλάνητες της Οικονομικής Υφεσης ζητιανεύοντας για φαγητό έξω από τις κουζίνες», αλλά μπορεί «ακόμα να γελά φτύνοντας τον κόσμο κατάμουτρα». Καλύτερα δίπλα σε αυτόν, παρά δίπλα σε εκείνους που με περίσσια αυθάδεια χλευάζουν όχι το ήδη φθαρμένο όραμα του σοσιαλισμού, αλλά τους ανθρώπους της γενιάς τους που πίστεψαν πως τα νέα χαμογελαστά πρόσωπα στην πολιτική θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά με το «βρόμικο» παρελθόν.
* Γ. Βαρουφάκης, Το Αλλο Τώρα, (λογοτεχνικό δοκίμιο), εκδ. Πατάκη, 2021
Αλεξάνδρα Κορωναίου – Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας, πρώην Κοσμήτορας Παντείου Πανεπιστημίου
Πηγή: efsyn.gr
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
