Αντιστροφή της ιδιωτικοποίησης του NHS

Η ευρύτερη σημασία της εκστρατείας μας #yourNHSneedsYou!

Γιάνης Βαρουφάκης, Νάταλι Μπένετ και Τζον ΜακΝτόνελ¹

Από την εποχή που η Μάργκαρετ Θάτσερ ξεκίνησε τους βανδαλισμούς σε βάρος των δημόσιων αγαθών της Βρετανίας, οι κληρονόμοι και διάδοχοί της απεχθάνονται το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) για τρεις λόγους. Πρώτον, επειδή αποδεδειγμένα διαψεύδει το δόγμα τους ότι οι αγορές έχουν πάντα δίκιο. Δεύτερον, επειδή ο βρετανικός λαός αγαπά την ελευθερία-από-τις-αγορές που τους παρέχει το NHS όσον αφορά την υγεία τους. Και, τρίτον, επειδή οι «συνεργάτες» τους χάνουν πακτωλούς χρημάτων εξαιτίας των όποιων εμποδίων απέμειναν στην εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών και των δεδομένων υγείας.

Το γεγονός ότι τα εμπόδια αυτά στην εμπορευματοποίηση παραμένουν όρθια είναι ένα κατόρθωμα που πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό στο γενναίο προσωπικό που εργάζεται στο NHS και στην αγάπη του κόσμου για το NHS.

Ωστόσο, δεκαετίες συντονισμένων επιθέσεων από ιδιώτες, υπό την πολιτική κάλυψη των κυβερνήσεων Μέιτζορ, Μπλερ, Κάμερον και Μέι, έχουν αφήσει αυτές τις άμυνες ξεχαρβαλωμένες και διάτρητες, επιτρέποντας στους αρουραίους της ιδιωτικοποίησης να αποσπούν ολοένα μεγαλύτερη αξία εις βάρος της δημόσιας υγείας.

Εδώ και δεκαετίες, οι ορκισμένοι εχθροί του διακηρύσσουν ότι «το NHS δεν κινδυνεύει από μας», ενώ παράλληλα το παρουσιάζουν σαν μια μαύρη τρύπα την οποία αδυνατεί να κλείσει οποιουδήποτε είδους δημόσια χρηματοδότηση. Μόνη ελπίδα ο εξορθολογισμός που μπορεί να προέλθει μονάχα από ιδιώτες. Πρόκειται φυσικά για ψέμα του οποίου ο πραγματικός σκοπός ανέκαθεν ήταν να προετοιμάσει το έδαφος για ιδιωτικοποιήσεις εκ των έσω. Το έπαθλό τους; Δισεκατομμύρια λίρες που αποσπάστηκαν από την περίθαλψη και διοχετεύτηκαν σε ιδιωτικά ταμεία, κυρίως σε αμερικανικές εταιρείες οι οποίες πλέον έχουν εισχωρήσει βαθιά στην πάλαι ποτέ ολοκληρωμένη, ακέραιη δημόσια υπηρεσία. Και όταν τα δυσμενή επακόλουθα της προσοδοφόρας κακοδιαχείρισής τους επηρεάζουν το κοινό (βλέπε λόγου χάρη τις λίστες αναμονής), φροντίζουν να επιρρίψουν τις δικές τους ευθύνες στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ενώ στο μεταξύ τα καμώματά τους στερούν από το προσωπικό αυτό πολύτιμους πόρους.

Μέχρι στιγμής, η ιδιωτικοποίηση αιτιολογούνταν ως η ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της χρόνιας υποχρηματοδότησης. Μόνο που η υποχρηματοδότηση δεν ήταν ποτέ το πρόβλημα, αν και πράγματι οι δαπάνες της Βρετανίας είναι μικρότερες σε σχέση με άλλα συγκρίσιμα έθνη. Το πραγματικό πρόβλημα ήταν η σπατάλη πόρων λόγω ιδιωτικοποίησης. Με άλλα λόγια, η ιδιωτικοποίηση εντός του NHS δημιούργησε την ασθένεια της υποχρηματοδότησης που υποτίθεται ότι θα θεράπευε. Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα. Τη δεκαετία του 1980, οι διοικητικές δαπάνες του NHS αντιστοιχούσαν μόλις στο 4% του προϋπολογισμού. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, καταβρόχθιζαν το 14% ενός πολύ μεγαλύτερου προϋπολογισμού.

Είναι λογικό: Όσο μεγαλύτερη η διείσδυση των ιδιωτών σε οποιοδήποτε σύστημα υγείας τόσο μεγαλύτερη είναι η αναποτελεσματικότητα του, καθώς οι υψηλά αμειβόμενοι μάνατζερ φέρνουν περισσότερα τσιράκια τους από τον ιδιωτικό τομέα, δίνουν αυξήσεις στον εαυτό τους και διευκολύνουν την εξωτερική ανάθεση στους κολλητούς τους από τον ιδιωτικό τομέα, και μάλιστα για πράγματα που το NHS θα μπορούσε εκ των έσω να παρέχει φθηνότερα και συλλογικά. Σε ακραίες περιπτώσεις, όταν η υγειονομική φροντίδα ιδιωτικοποιείται πλήρως, η αναποτελεσματικότητα και τα προβλήματα υγείας φτάνουν στο ζενίθ τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου κυριαρχεί απόλυτα η ιδιωτική περίθαλψη, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ: Αφενός, οι διοικητικές δαπάνες αντιστοιχούν στο 36% του προϋπολογισμού για την περίθαλψη και, αφετέρου, το προσδόκιμο ζωής επιμένει να βρίσκεται σε επίπεδα χαμηλότερα από ό,τι σε αρκετές ινδικές πολιτείες ή αφρικανικά κράτη.

Σήμερα, η νέα δικαιολογία για να ισοπεδώσουν ό,τι έχει απομείνει από το NHS είναι η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική. Οι ιδιώτες που συνδέονται με τεχνολογικούς κολοσσούς, τη λεγόμενη Big Tech, περιμένουν προ των πυλών του NHS, ενώ τα πολιτικά τους φερέφωνα στο Κοινοβούλιο και στα μέσα ενημέρωσης πλέκουν το εγκώμιο ενός γενναίου νέου NHS το οποίο δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι προϊόν του δημοσίου. Οραματίζονται ένα NHS που λειτουργεί σαν αγορά, όπου οι ιδιώτες παρέχουν στους «πελάτες» γονιδιωματικές ακολουθίες για να ελέγχουν την τροφή τους, φορετή (wearable) τεχνολογία για την ανίχνευση καρκίνου – στην οποία, μάλιστα, οι μηχανικοί ιατροτεχνολογίας αντικαθιστούν τους γιατρούς και τα ρομπότ αναλαμβάνουν τη νοσηλευτική. «Την πραγματικά κρίσιμη στιγμή», έγραψε πρόσφατα η Σερέλ Τζέικομπς στην Telegraph, «το ξεχαρβαλωμένο δημόσιο-λεβιάθαν, που απομυζά αδιάκοπα φόρους, θα φανερώσει το πραγματικό του πρόσωπο: δεν είναι παρά ένα σύστημα που παγίδεψε τη χώρα σε μια παράλογη κόλαση κυκλικών προβλημάτων».

Το δυστοπικό μανιφέστο τους τίθεται πλέον σε εφαρμογή. Θεμέλιό του, το νομοσχέδιο της βρετανικής κυβέρνησης για την υγεία και την περίθαλψη. Με τη διάσπαση του αγγλικού NHS σε 42 Ολοκληρωμένα Συστήματα Υγειονομικής Φροντίδας, το νομοσχέδιο κατεδαφίζει κάθε φραγμό απέναντι, πρώτον, στη μονοπωλιακή εκμετάλλευση των προϋπολογισμών του NHS από αμερικανικούς ασφαλιστικούς ομίλους και, δεύτερον, στην απαλλοτρίωση του πολυτιμότερου περιουσιακού στοιχείου του NHS: των δεδομένων του. Οι ιδιωτικοί όμιλοι υγείας και οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες (Big Pharma) θα έχουν τον απόλυτο έλεγχο του προϋπολογισμού του NHS, ενώ παράλληλα οι τεχνολογικοί κολοσσοί (με πρωτοστάτες την Google και την Amazon) θα πραγματοποιήσουν το όνειρό τους, το οποίο είναι να προσθέσουν απίστευτη αξία στις εφαρμογές τους δίνοντάς τους πρόσβαση στον τρομερό όγκο δεδομένων υγείας που έχει συγκεντρώσει το NHS από τη δεκαετία του 1940.

Ήρθε η ώρα να τους σταματήσουμε. Τη στιγμή που ο Μπόρις Τζόνσον συνεχίζει να προκαλεί τον εφησυχασμό του κόσμου και ο Κιρ Στάρμερ συνεχίζει να κάνει λόγο για «συνεργασία» του NHS «με τον ιδιωτικό τομέα», ο βρετανικός λαός καλείται να αντισταθεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ξεκινήσαμε, μαζί με γιατρούς, ακαδημαϊκούς, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, συνδικάτα και ποικίλες ενεργές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, την εθνική εκστρατεία #yourNHSneedsYou!.²

Στόχος μας είναι να σταματήσουμε το νομοσχέδιο και να ξεκινήσουμε την επανεθνικοποίηση του ΕΣΥ: Την αποκατάσταση ενός συστήματος απαλλαγμένου από τις αγορές, που παρέχει υγειονομική φροντίδα ως δικαίωμα και όχι ως εμπόρευμα, στο πλαίσιο μιας κοινότητας παρόχων που επεκτείνουν τη δημόσια παροχή στον τομέα της κοινωνικής, της οδοντιατρικής και της οφθαλμολογικής περίθαλψης, και μάλιστα χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της σύγχρονης τεχνολογίας και εστιάζοντας παράλληλα σε μέτρα για τη δημόσια υγεία που αποβλέπουν στη μείωση της ανάγκης για θεραπεία, και που δεν υποκύπτουν στις ορέξεις της Big Tech για εξαγωγή δεδομένων από ασθενείς προκειμένου να τα μετατρέψουν σε εμπορεύματα.

Μια άλλη πτυχή της εκστρατείας #yourNHSneedsYou! μπορεί να προσφέρει ενθάρρυνση στον προοδευτικό κόσμο. Η εκστρατεία αυτή προέκυψε χάρη στην προσπάθεια του DiEM25 να συγκεντρώσει προοδευτικούς ανθρώπους προκειμένου να αμβλυνθούν οι διαφορές τους στο πλαίσιο μιας σειράς συζητήσεων που τις ονομάσαμε «Νέες συζητήσεις Πάτνι³». Όλοι μαζί αναγνωρίσαμε ότι, στον απόηχο του Brexit και ενόψει της περαιτέρω εντατικοποίησης των επιθέσεων στις δημόσιες υπηρεσίες και στις ελευθερίες μας, ήρθε η ώρα να υπερβούμε τις διαφορές του παρελθόντος και τις εκλογικές σκοπιμότητες. Αποφασίσαμε, όπως δείχνει η καμπάνια #yourNHSneedsYou!, να αφήσουμε πίσω μας τις αντιπαλότητες και να ενθαρρύνουμε τους φίλους μας, τα μέλη και τους υποστηρικτές μας να συνεργαστούν για την επίτευξη κοινών στόχων. Ξεκινώντας από τη διαφύλαξη του NHS ως ενός σπουδαίου κοινού αγαθού, ελπίζουμε να δείξουμε τον δρόμο για μια νέα μορφή προοδευτικής, συνεργατικής πολιτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο, και όχι μόνο – κάτι που έχουμε ήδη δει να συμβαίνει σε ορισμένους «συνασπισμούς ουράνιου τόξου» σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.