Εμπόριο κινδύνου στο καπιταλιστικό σύστημα

Ανακοινώσεις ΜέΡΑ25
08 Νοέ, 2018

Η λογική της διασποράς του κινδύνου, σε μια καπιταλιστική χρηματαγορά, αποτελεί κύρια τακτική των χρηματιστών, αφού μεγάλος όγκος ζημιών σε πολλούς σημαίνει μικρό όγκο ζημιών για τον καθένα. Εν αντιθέσει, η διασπορά του κέρδους, φαντάζει τουλάχιστον καταστροφική -για τους καπιταλιστές-, αφού μεγάλος όγκος κερδών σε πολλούς σημαίνει μικρός όγκος κερδών για τον καθένα.

Στα σύγχρονα χρηματοοικονομικά βιβλία, δεν θα διαβάσουμε πουθενά για τη διασπορά του κέρδους, ενώ τη διασπορά του κινδύνου θα τη βρούμε σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο. Άραγε, γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι χρηματιστές καλούνται να δημιουργήσουν μοντέλα πρόβλεψης που χρησιμοποιούν μεταβλητές και τα οποία προσομοιάζοντας την πολυπλοκότητα των κινήσεων σε έναν χώρο πολυδιάστατο (και την επιρροή της ίδιας τους της παρέμβασης σε αυτό), θα μπορέσουν να δώσουν ένα αποτέλεσμα χρήσιμο για την κατανόηση της πορείας ενός παραγώγου ή γενικότερα ενός χρηματοοικονομικού προϊόντος.

Οι χρηματιστές, χρησιμοποιούν συνήθως μικρό αριθμών μεταβλητών ή τουλάχιστον αυτές που εμφανίστηκαν ως στατιστικά σημαντικές στα μοντέλα τους. Αυτό που ονομάζεται “κίνδυνος”, περιγράφει τις μεταβλητές εκείνες που δεν μπορούν να μοντελοποιήθουν -καθώς στην πράξη είναι άπειρες- και θα οδηγούσαν σίγουρα στην αύξηση του κέρδους ή στην μείωση του κόστους, περιλαμβάνοντας τόσο συστημικούς όσο και μη συστημικούς παράγοντες.  Ο κίνδυνος λοιπόν είναι το μη περιγράψιμο και επιλύσιμο άγνωστο, το χαοτικό και απρόβλεπτο που ενώ υπάρχει στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει στα οικονομικά μοντέλα της πραγματικότητας. Θέλοντας λοιπόν να αποφύγουν αυτόν τον ‘κίνδυνο’, τον μεταβιβάζουν σε ένα ευρύ φάσμα άλλων χρηματιστών, ώστε να κρατήσουν τα “χρηματοοικονομικά μοντέλα” τους σε θετικά επίπεδα. Με άλλα λόγια, η άγνοια τους αποτελεί τον κίνδυνο τον οποίο και διασπείρουν στη χρηματαγορά, με στόχο την αποφυγή ενός πιστωτικού γεγονότος. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι οι χρηματιστές λειτουργούν συλλογικά ως προς τον κίνδυνο, καθώς είναι προς το συμφέρον τους να τον διασπείρουν.

Αξίζει σε αυτό το σημείο να τονίσουμε, ότι ακόμα και αν μπορούσαν να μοντελοποιήσουν όλες τις μεταβλητές το χρηματοοικονομικό σύστημα, ως σύνολο, θα συνέχιζε να είναι ασταθές, καθώς τα μοντέλα που καλούνται να κατασκευάσουν είναι μαθηματικοί αλγόριθμοι, αυτοσυνεπείς και λογικοί που επιλύουν ένα πρόβλημα αρχικών τιμών. Και οι αρχικές τιμές είναι οι αρχικές παραδοχές που πρέπει οι χρηματιστές των μοντέλων να εισάγουν ως αρχικές συνθήκες. Στη πράξη οι αρχικές συνθήκες, είναι τιμές των εξελισσόμενων μεταβλητών, σε κάποιο σημείο στο χρόνο.

Στα χρηματοοικονομικά μοντέλα, οι χρηματιστές καλούνται να επιλέξουν το σημείο εκείνο (t=0) ως αρχική συνθήκη και για αυτό η ανάλυση τους βασίζεται πάνω στις πιθανότητες -προσδοκίες- που δίνουν στα διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Δηλαδή δεν είναι παρά εκτιμήσεις. Είναι γνωστό ότι η λειτουργία της χρηματοοικονομικής αγοράς στηρίζεται πάνω σε αντίθετες θέσεις παιχτών -χρηματιστών-, δηλαδή σε αντίθετες προσδοκίες. Για παράδειγμα, έστω ο χρηματιστής Α ο οποίος κατέχει ένα χρηματοοικονομικό προϊόν Χ, σε μια τιμή. Ο λόγος που θέλει να πουλήσει το συγκεκριμένο προϊόν σε έναν άλλο χρηματιστή Β είναι επειδή προσβλέπει σε πτώση της τιμής του, ενώ ο χρηματιστής Β είναι διατεθειμένος να το αγοράσει καθώς προσβλέπει στο ακριβώς αντίθετο, δηλαδή σε αύξηση της τιμής του. Και οι δύο χρηματιστές χρησιμοποιούν χρηματοοικονομικά μοντέλα για να κάνουν αυτές τις εκτιμήσεις, αλλά καθώς έχουν επιλέξει διαφορετικές αρχικές συνθήκες, ακόμη και τις ίδιες μεταβλητές να έχουν στα μοντέλα τους, καταλήγουν σε διαφορετικά αποτελέσματα. Σίγουρα υπάρχουν πολλές επεκτάσεις πάνω στο συγκεκριμένο παράδειγμα που βρίσκονται μακριά από την ανάλυση του συγκεκριμένου θέματος.

Οπότε ακόμα κι αν τα μοντέλα είναι σωστά / πλήρη, οι αρχικές τιμές είναι συνήθως λανθασμένες οδηγώντας σε διαφορετικά αποτελέσματα και αυτό διότι έχουν έναν μεγάλο παράγοντα αβεβαιότητας, ακριβώς επειδή υπερβαίνουν τον μαθηματικό φορμαλισμό και απαιτούν από τους ίδιους τους χρηματιστές να πάρουν αποφάσεις και να κάνουν εκτιμήσεις για το πού βρίσκονται τη στιγμή t=0.

Όπως είναι προφανές από τα παραπάνω, το όφελος από τη διασπορά του κινδύνου, είναι μόνο βραχυπρόθεσμο και τοπικό καθώς μακροπρόθεσμα οι καπιταλιστικές χρηματαγορές φαίνεται να είναι αδύναμες στη διαχείριση αυτού του κινδύνου, με τις συνέπειες να διασπείρονται σε ολόκληρη την οικονομία και να λειτουργούν ως συσσωρευμένα σφάλματα που φτάνουν σε τέτοιο βαθμό απόκλισης από την πραγματικότητα ώστε να δημιουργούν με πάταγο τις απότομες οικονομικές κρίσεις, επηρεάζοντας πρωτίστως τις μη προνομιούχες τάξεις.

Επεκτείνοντας την παραπάνω ανάλυση στο καπιταλιστικό σύστημα γενικότερα, η διασπορά του κέρδους αποτελεί τουλάχιστον παράλογη τακτική και αυτό διότι οι καπιταλιστές λειτουργούν ατομικά ως προς τη μεταβλητή ‘κέρδος’, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν συλλογικά – όπως είδαμε παραπάνω- ως προς τη μεταβλητή ‘κίνδυνος’.

Παρόλα αυτά, λαμβάνουν την ίδια δράση για την επίτευξη του κέρδους όπως και για την μείωση του κόστους/κινδύνου, καθώς το πρώτο επιτυγχάνεται μέσα από το δεύτερο.  Είναι σαν τον ρητό που λέει ότι όταν μοιράζεσαι τον πόνο αυτός μικραίνει και όταν μοιράζεσαι τη χαρά αυτή μεγαλώνει. Βέβαια, στο παράδειγμα των χρηματαγορών και γενικότερα του καπιταλιστικού συστήματος ισχύει μόνο το πρώτο, αφού το μοίρασμα της χαράς (κέρδος) είναι η δομή του σοσιαλισμού.

Όπως είναι φανερό, οι χρηματαγορές και κατ’ επέκταση το καπιταλιστικό σύστημα αντιπροσωπεύουν την πιο αδίστακτη πλευρά του ανθρώπου. Είναι μια κονίστρα που παλεύουν επιστήμη, πραγματικότητα, εκτιμήσεις, προβλέψεις, σφάλματα, παρεμβάσεις, παραπληροφόρηση και όλα αυτά για να επιτευχθεί με οποιοδήποτε κόστος το βραχυπρόθεσμο κέρδος ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα προκληθεί γενικευμένη οικονομική κρίση.

Οι σύγχρονες χρηματαγορές είναι ένα εμπόριο κινδύνου, ένα τραγικό παιχνίδι ρουλέτας που στο τέλος χάνει ο απλός κόσμος. Στο ΜέΡΑ25 οραματιζόμαστε ένα οικονομικό σύστημα που θα είναι πρόθυμο να επιστρέψει τα κέρδη του στους πολίτες, θα είναι θωρακισμένο απέναντι στους τυχοδιώκτες εμπόρους χρηματοπιστωτικού κινδύνου, μέσα από τον πλήρη εκδημοκρατισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και μέσα από την ανατροπή του καθεστώτος της χρεοδουλοπαροικίας στην Ελλάδα, μέσω της εφαρμογής των Επτά Τομών.

του Νίκου Χόντου, Μεταπτυχιακού Φοιτητή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών ΕΜΠ,

μέλος ΜεΡΑ25

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.

Μετάβαση στο περιεχόμενο