Η τραγωδία στο Μάτι πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για μια ολοκληρωμένη δασική πολιτική

Ανακοινώσεις ΜέΡΑ25
08 Φεβ, 2019

Σε έκθεση του Global Fire Monitoring Centre (GFMC) που δημοσιοποιήθηκε εχθές, ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή που συστάθηκε μετά την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι αποτυπώνει την υφιστάμενη κατάσταση σε ό,τι αφορά την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, καταγράφει τις αδυναμίες του διαχειριστικού μηχανισμού και καταθέτει σύνολο προτάσεων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών στη χώρα μας στο μέλλον. Ο τομέας Εσωτερικών (ΓΓΠΠ, ΟΤΑ κ.ά.) του ΜέΡΑ25 νιώθει την ευθύνη να απαντήσει υπεύθυνα στις προτάσεις αυτές.

Σύμφωνα με την εξαμελή επιτροπή επιστημόνων «Είναι ενδεικτικό ότι στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν 45 συναρμόδιοι φορείς που πρέπει να συντονιστούν σε ένα κοινό πλαίσιο. Ο συντονισμός της πρόληψης θα έπρεπε να ασκείται σύμφωνα με το Ν.2612/1998 από τη Δασική Υπηρεσία, κάτι το οποίο λόγω νομικού κενού (μη ενεργοποίηση του άρθρου 100 του Ν.4249/2014) δεν γίνεται. Για την καταστολή των πυρκαγιών πρέπει να συνεργαστούν 17 φορείς, που ανήκουν σε 6 υπουργεία, προκειμένου να ασκήσουν 11 διαφορετικές αρμοδιότητες».

Η επιτροπή προτείνει την αντιμετώπιση των πυρκαγιών από την πολιτεία «ενιαία, μέσα από ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, και όχι με μεμονωμένες και ασύνδετες υπηρεσίες και δράσεις πρόληψης ή καταστολής. Ο συνολικός και ενιαίος σχεδιασμός θα πρέπει να αφορά την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, καθώς και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων σε μία λυσιτελή διαδικασία με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας όλων των παραγόντων που πρέπει να προστατευτούν (κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον).

Είναι ανάγκη να αξιοποιούνται οι νομοθετικές προβλέψεις, με την ενσωμάτωσή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό στο πλαίσιο ενός ενιαίου εθνικού σχεδίου προστασίας και ασφάλειας από τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου. Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω ζητημάτων θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενός επιστημονικού, συμβουλευτικού και συντονιστικού οργανισμού για τη συστηματική οργάνωση της διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ) σε εθνικό επίπεδο.

Ο οργανισμός αυτός θα πρέπει να λειτουργεί επιτελικά και συνεργατικά με τους άλλους αρμόδιους φορείς έχοντας ρόλο συμβουλευτικό, συντονιστικό και επιτελικό σε θέματα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα και την αποστολή να σχεδιάζει, να παρακολουθεί και να δίνει ρυθμό στο επιχειρησιακό έργο της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου». Το ΜέΡΑ25 συμφωνεί με το σκεπτικό αυτό και δεσμεύται για τη δημιουργια του ΟΔΙΠΥ ώστε να συντελέσει σε μια συνεκτική αντιμετώπιση του προβλήματος, που θα γίνεται όλο και πιο δυσχερές λόγω της κλιματικής αλλαγής, με την εμπέδωση πνεύματος συνεργασίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς.

Όπως τονίζεται στο πόρισμα, η λειτουργία του ΟΔΙΠΥ θα πρέπει να διέπεται από διεπιστημονικότητα και καινοτομία, ολιστική, ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνοχή, συνεκτικότητα και συντονισμό, καθώς η εφαρμογή των δράσεων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Πυρκαγιών θα πρέπει να συντονίζεται συστηματικά και αποτελεσματικά.

Στις άμεσες αρμοδιότητες του ΟΔΙΠΥ συγκαταλέγονται:

* Δημιουργία του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου που θα περιλάβει τον ενιαίο και κοινό σχεδιασμό μέτρων και δράσεων διαχείρισης των πυρκαγιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης με τη συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων.
* Αναθεώρηση της διάρκειας και της έναρξης και λήξης αντιπυρικής περιόδου σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα και τις προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή.
* Δημιουργία ενός επιστημονικά τεκμηριωμένου εθνικού συστήματος εκτίμησης κινδύνου δασικών πυρκαγιών.
* Εξισορρόπηση της σχέσης και εξορθολογισμός των δαπανών μεταξύ πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών.
* Αξιοποίηση της χρήσης όλων των πόρων βάσει κεντρικού σχεδιασμού και με έμφαση στη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας του συστήματος της δασοπυρόσβεσης.
* Διενέργεια κοινών ετήσιων και περιοδικών ασκήσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για εξοικείωση των συμμετεχόντων όσον αφορά ρόλους και διαδικασίες (ειδικότερα με τους κανόνες εμπλοκής), για εκπαιδευτικούς σκοπούς (στο πλαίσιο πιστοποιημένης εκπαίδευσης) και για αξιολόγηση της ετοιμότητας των εμπλεκόμενων φορέων.
* Σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (πλέον ΕΥΔΕΑ), ανάπτυξη ενοποιημένου και κοινού συστήματος διοίκησης περιστατικών καταστολής των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου (NIMS/ICS) βασισμένο στις αρχές της επιχειρησιακής συνεργασίας, τη διάθεση και την αξιοποίηση των πόρων και των δυνατοτήτων (υπηρεσιών) όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
* Ανάπτυξη κεντρικού συστήματος αναφοράς ημερήσιας ετοιμότητας (αντιπυρική περίοδος) των εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα αντιπυρικής προστασίας και συστήματος καταγραφής και χαρτογράφησης χρηματοδοτούμενων έργων πρόληψης (π.χ. Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης).
* Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού με σκοπό την καλλιέργεια της αντίληψης ασφάλειας από τις πυρκαγιές και την ενίσχυση της εθελοντικής συμμετοχής των πολιτών στον κύκλο διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.

Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης πρότασης της Επιτροπής, προτείνεται ουσιαστική αναδιοργάνωση της δασικής υπηρεσίας η οποία θα πρέπει να υποστηριχθεί κατάλληλα σε μέσα και πόρους.
Το Πυροσβεστικό Σώμα,σύμφωνα και με τις προτάσεις του πορίσματος, «θα συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του όσον αφορά τη δασοπυρόσβεση, αποτελώντας ως προς το μέγεθος των δυνάμεών του, τον κεντρικό πυλώνα του μηχανισμού της καταστολής στη χώρα».

Το ΜέΡΑ25 συμφωνεί και υπερθεματίζει την άμεση νομοθέτηση των προτάσεων αυτών αυτές καθώς και των προτάσεων της Ανεξάρτητης Επιτροπής για:

– Τάχιστη ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάρτισης και θεσμοθέτησης των δασικών χαρτών και του δασολογίου και ανάκληση των ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στους ψηφισμένους νόμους (Ν.4280/2014 και Ν.4315/2014), οι οποίοι αυξάνουν την ένταση και τον αριθμό των χρήσεων που επιτρέπονται στα ελληνικά δάση.
– Άμεση επίλυση των χρόνιων προβλημάτων και τροποποίηση της δασικής νομοθεσίας όσον αφορά την αλλαγή χρήσης γης των εκτάσεων που χαρακτηρίσθηκαν ως ΑΔ (δασωθέντες αγροί) στο κτηματολόγιο, ώστε να μειωθεί η συνέχεια και το φορτίο της καύσιμης ύλης.
– Τροποποίηση της νομοθεσίας αναφορικά με τη διαδικασία αδειοδότησης για παρεμβάσεις στη φυσική βλάστηση εντός ιδιοκτησιών (γηπέδων, οικοπέδων κ.λπ.).
– Συμβολή των ΟΤΑ στη δημιουργία μιας κεντρικής και ενιαίας βάσης δεδομένων Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) Πολιτικής Προστασίας με τα μέσα, εργαλεία και προσωπικό όλων των εμπλεκόμενων φορέων που διατίθενται για επιχειρησιακή χρήση στη διαχείριση των πυρκαγιών.
– Νομοθετική ρύθμιση για την εκπόνηση από τους ΟΤΑ ολοκληρωμένων τοπικών σχεδίων αντιπυρικής προστασίας σε επίπεδο δημοτικού διαμερίσματος και των πολεοδομικών τους συγκροτημάτων.

Όσον αφορά την ΕΥΔΕΑ, να σημειωθεί ότι ο Τομέας Εσωτερικών του ΜέΡΑ25 συμφωνεί με  τη μετεξέλιξη της ΓΓΠΠ σε Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών (ΕΥΔΕΑ), μετά από πρόταση της Ανεξάρτητης Επιτροπής, αρκεί η αλλαγή στην υπηρεσία να μην είναι απλώς κοσμητική – κατευναστική προς το δημόσιο αίσθημα δικαίου που θίγεται από τις πολύνεκρες πυρκαγιές του καλοκαιριού. Αντίθετα το ΜέΡΑ25 αναμένει από την ΕΥΔΕΑ να ανταποκριθεί σε όλο το πλέγμα υποχρεώσεων που προβλέπει η πρόταση της επιτροπής για αυτή, και κυρίως:

• Στον κεντρικό επιχειρησιακό συντονισμό των δράσεων όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε όλες τις φάσεις του κύκλου διαχείρισης των πυρκαγιών.

• Στη λειτουργία και το συντονισμό του Συστήματος Διοίκησης Περιστατικών στο σχεδιασμό του οποίου θα εντάσσεται η διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.

• Στη δημιουργία συστήματος αναφοράς για την κατάσταση ετοιμότητας του μηχανισμού αντιπυρικής προστασίας με έμφαση στην ανταπόκριση των ΟΤΑ (τους οποίους χρηματοδοτεί για έργα πρόληψης) ανάλογα με το επίπεδο του κινδύνου έναρξης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.

• Συνεργασία με τον ΟΔΙΠΥ για θέματα σχεδιασμού της προστασίας από τις πυρκαγιές και αλυσιδωτά φαινόμενα που συνδέονται με αυτές όπως πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.λπ.

• Στο σχεδιασμό προϋποθέσεων και τρόπου εφαρμογής προληπτικής οργανωμένης απομάκρυνσης και ενδεχόμενου εκκενώσεων σε περίπτωση ανεξέλεγκτων πυρκαγιών σε συνεργασία με ΟΔΙΠΥ, ΟΤΑ, ΠΣ και ΕΛΑΣ

Το ΜέΡΑ25 συμμερίζεται τη θέση της επιτροπής ότι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) είναι ένας σημαντικός παράγοντας του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και συμφωνεί με όλες τις προτάσεις συνεργασίας τους με τον ΟΔΙΠΥ και την ΕΥΔΕΑ. Ειδικότερα, από τις προτάσεις των επιστημόνων για τους ΟΤΑ δεσμεύεται ώστε:

• Να ρυθμιστεί νομοθετικά η εκπόνηση από τους ΟΤΑ ολοκληρωμένων τοπικών σχεδίων αντιπυρικής προστασίας σε επίπεδο δημοτικού διαμερίσματος και των πολεοδομικών τους συγκροτημάτων. Με ευθύνη του ΟΤΑ το Σχέδιο υλοποιείται λίγο πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, με συναντήσεις σε όλους τους δημότες και υπάρχει έλεγχος εφαρμογής του. Το Σχέδιο Πυροπροστασίας θα περιλαμβάνει άμεση συμμετοχή των πολιτών, ανάλυση και αξιολόγηση του κινδύνου πυρκαγιάς, δημιουργία ζωνών πυροπροστασίας, καθορισμός της οδικής πρόσβασης, προετοιμασία για περιορισμό των ζημιών, ιδιαίτερη μέριμνα για τα άτομα με ειδικές ικανότητες, σήμανση και καθοδήγηση ασφαλούς απομάκρυνσης σε περιοχές υψηλού κινδύνου, σχεδία ασφάλειας, προστασίας και εκκένωσης.

• Να αξιολογηθεί η εφαρμογή του Ν.3013/2002 όσον αφορά τις ειδικότητες των θέσεων εργασίας και ειδικοτήτων στις Περιφερειακές Δομές Πολιτικής Προστασίας στους ΟΤΑ Α΄και Β΄βαθμού, όπου ρητά δηλώνεται ότι οι Υπηρεσίες αυτές στελεχώνονται από δασολόγους, γεωλόγους, μηχανικούς. Σε περίπτωση που απαιτείται να πραγματοποιηθεί μετακίνηση των υπαλλήλων που δεν τηρούν τις παραπάνω προυποθέσεις σε άλλες υπηρεσίες των ΟΤΑ και αντικατάστασή τους με άλλους σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το νόμο.

Επιλογικά να αναφερθεί πως οι θέσεις μας για το ανθρωπογενές και το φυσικό περιβάλλον είναι γνωστές.Το ΜέΡΑ25 έχει δεσμευθεί να προβεί στη νομοθέτηση ώστε περιοχές όπως το Μάτι να μην ξαναχτιστούν ως είχαν, ως δείγμα γραφής ότι η ελληνική κοινωνία μαθαίνει από τα λάθη της. Αναλαμβάνει, δε το πολιτικό κόστος να συγκρουστεί και με μικρομεσαίους που, και αυτοί, απαιτούν το δικαίωμα στην ιδιωτικοποίηση δημόσιου χώρου (είτε στο πλαίσιο της «νομιμοποίησης αυθαιρέτων» είτε, π.χ., στην μετατροπή των παραλιών μας χώρο ενοικίασης ξαπλωστρών/ομπρελών).

Η σημαντικότερη όμως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, για την οποία το ΜέΡΑ25 δεσμεύεται, είναι η ολοκλήρωση του κτηματολογίου, χρήσεων γης, δασικών χαρτών, θαλάσσιας χωροταξίας, αιγιαλών, και η επικύρωση των σχετικών ευρωπαϊκών Συνθηκών.Κατά τα λεγόμενα της Ανεξάρτητης Επιτροπής, η έλλειψη εθνικού κτηματολογίου και δασολογίου καθιστά εύκολη και δυνατή την καταπάτηση και οικειοποίηση καμένων δημοσίων δασικών εκτάσεων για αλλαγή της χρήσης τους, γεγονός που δίνει ένα ισχυρό κίνητρο στους επίδοξους εμπρηστές, κυρίως σε περιοχές μεγάλης οικιστικής πίεσης και τουριστικής ανάπτυξης όπου τα δάση καίγονται για να οικοπεδοποιηθούν αλλά και σε αγροτικές περιοχές όπου η χρήση φωτιάς είναι μέσο εκχέρσωσης δασών και μετατροπής δασικών εκτάσεων σε γεωργικές καλλιέργειες. Είναι κρίμα να χάνονται ανθρώπινες ζωές πιθανόν να είχαν σωθεί αν η Ελλάδα δεν ήταν η μοναδική χώρα της Ευρώπης που δεν έχει ολοκληρώσει το εθνικό της κτηματολόγιο και δεν έχει δασολόγιο (χάρτες δημοσίων και ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων).

Τομέας Εσωτερικών ΜέΡΑ25

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.

Μετάβαση στο περιεχόμενο