Το ΜέΡΑ25 για το τοπίο των εξαρτήσεων στην Ελλάδα με αφορμή την παγκόσμια ημέρα 26 Ιουνίου

Η σημερινή παγκόσμια μέρα κατά των ναρκωτικών και της παράνομης διακίνησής τους πραγματοποιείται κυριολεκτικά σε συνθήκες ζόφου. Η γενοκτονία στη Γάζα, ο πόλεμος που εξαπέλυσε το Ισραήλ και οι ΗΠΑ στο Ιράν, ο κυνισμός που επιδεικνύει η «πολιτισμένη» Δύση κάνουν τη συζήτηση για το πρόβλημα των ναρκωτικών να φαντάζει χωρίς ιδιαίτερο νόημα και απομακρυσμένη από την τρέχουσα πραγματικότητα. Είναι όμως τα πράγματα έτσι; 

Προμηθευτές και καταναλωτές βρίσκουν τρόπο να προσαρμόζονται στις κοινωνικές κρίσεις, με αποτέλεσμα τη διάθεση προς χρήση ποικίλου φάσματος ουσιών, συχνά υψηλής δραστικότητας και καθαρότητας, που ειδικά η συνθετική και φτηνή τους εκδοχή είναι αμφίβολο αν συνοδεύεται με επαρκή γνώση των παρενεργειών και κατά συνέπεια των κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν αλλά και των κινδύνων για τη δημόσια υγεία.

Οι δείκτες εξάπλωσης της εξάρτησης από ψυχοδραστικές ουσίες και αλκοόλ έχουν προ πολλού πάψει να είναι απλά ανησυχητικοί, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας. Παράλληλα η μετατροπή των μεγάλων αστικών κέντρων σε υπερτουριστικούς προορισμούς καθιστά τους ανθρώπους που συγκεντρώνονται και κάνουν χρήση σε δημόσιο χώρο «ανεπιθύμητους». Οι δύο αυτές πραγματικότητες δεν γίνεται να συνυπάρχουν, σύμφωνα με τους επενδυτές στην βιομηχανία του τουρισμού. Έτσι καλείται η Ελληνική Αστυνομία να παίξει έναν ρόλο που τόσο καλά γνωρίζει: να τους καταστείλει, να τους εκδιώξει και να τους κρύψει κάτω από το χαλί. Κατά συνέπεια στοχοποιούνται για μια ακόμα φορά οι άνθρωποι που παλεύουν με τη φτώχεια, την αστεγία, την ανεργία, τις εξαρτήσεις, που αντιμετωπίζουν ζητήματα υγείας και ψυχικής υγείας. Στιγματίζονται, διασύρονται και καταπατάται η αξιοπρέπειά τους.

Σε αυτή την δύσκολη συνθήκη η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατασκεύασε έναν υπεσυγκεντρωτικό οργανισμό με τερατώδη γραφειοκρατική διάρθρωση, τον περίφημο ΕΟΠΑΕ, ο οποίος έχει συγκεντρώσει όλους τους μέχρι σήμερα οργανισμούς για τις εξαρτήσεις, ακόμα και τον θεσμό του Εθνικού Συντονιστή. Μέσα από αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες στερούνται οποιασδήποτε επιστημονικής τεκμηρίωσης, ο νεότευκτος οργανισμός προβαίνει – κατά δηλώσεις στελεχών του, αλλά και κυβερνητικών στελεχών – σε αναδιοργάνωση του τοπίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει ανάγκη από βαθιές τομές και αλλαγές, αλλά επ’ ουδενί ούτε προς την κατεύθυνση που επιχειρείται, ούτε με τη ρεβανσιστική και απόλυτα αντιεπιστημονική μεθοδολογία που ακολουθείται. Επιστημονικά μοντέλα με παγκόσμια αποδοχή και αναγνώριση, ακόμα και αν παρατηρούνται προβλήματα στην εφαρμογή τους, δεν γίνεται να διαγράφονται χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση και χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση από τις διοικήσεις, τους επαγγελματίες που εργάζονται σε αυτούς, τους λήπτες και τις λήπτριες των υπηρεσιών τους. Το πεδίο της απεξάρτησης είναι ένα ιδιαίτερα κρίσιμο πεδίο και ο τρόπος που το διαχειρίζεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι ακραία προβληματικός. Είμαστε μάρτυρες αυταρχικών λογικών, αντιεπιστημονικών πρακτικών και τεράστιας σπατάλης ανθρώπινων και υλικών πόρων. 

Επίσης παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις σε αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη χορήγηση της ναλοξόνης, οι οποίες εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο αντιεπιστημονικών πρακτικών που προαναφέραμε.

Απαιτείται τόλμη για ριζικές αλλαγές στο πεδίο των εξαρτήσεων. Τόλμη όμως που:

• Να βασίζεται σε επαρκή επιστημονικά δεδομένα και όχι σε πρόχειρες επιστημονικοφανείς παραδοχές που ακυρώνουν με ανεύθυνο τρόπο δουλειά δεκαετιών.
• Να παρακολουθεί τις ευρωπαϊκές και εγχώριες τάσεις, που αφορούν τους τρόπους χρήσης αλλά και τις νέες ουσίες που καταναλώνονται. Να ενημερώνει τους χρήστες για πιθανές παρενέργειες από τις νέες φτηνές συνθετικές ουσίες.
• Να βοηθά στην αντιμετώπιση του στίγματος στην υγεία, την εργασία, να αποτρέπει τις αστυνομικές διώξεις και να συμβάλλει στον σεβασμό της αξιοπρέπειας των ανθρώπων που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. 
• Να βελτιώνει και όχι να ακυρώνει τα μοντέλα αντιμετώπισης που έχουν γράψει ιστορία στη χώρα και που για κάποιους χρήστες/τριες ήταν σωτήρια.
• Να συμπεριλαμβάνει όλους/ες τους άμεσα ενδιαφερόμενους/ες και όχι μόνο όσους/ες επιλέγει κατά το δοκούν η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Δε νοείται συζήτηση για αλλαγές στο πεδίο χωρίς τον λόγο και την αξιολόγηση όσων έλαβαν και λαμβάνουν υπηρεσίες από τα προγράμματα υποκατάστασης και απεξάρτησης και χωρίς τη συμμετοχή έμπειρων επιστημόνων από όλο το φάσμα των προγραμμάτων.
• Να αποκεντρώνει τις προσπάθειες υποκατάστασης και απεξάρτησης και να τις συνδέει με τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, ανά τόπο. Ο υδροκέφαλος ΕΟΠΑΕ, που θεωρεί ότι μπορεί να διοικήσει, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τα πάντα από τα κεντρικά γραφεία του, έρχεται σε αντίθεση με όλες τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η εξάρτηση. 
• Να μην αποδέχεται υπουργούς Υγείας – πωλητές ιδιωτικών επιχειρήσεων απεξάρτησης, αλλά αντίθετα να αναδεικνύει ότι τα προγράμματα υποκατάστασης και απεξάρτησης δεν είναι προϊόντα, αλλά πρωτογενές δικαίωμα όλων των ανθρώπων που τα έχουν ανάγκη.

Η ζημιά που γίνεται αυτή τη στιγμή είναι μεγάλη και πρέπει άμεσα να σταματήσει. Οι ζωές των ανθρώπων δεν είναι παράπλευρες απώλειες σε σχεδιασμούς επί χάρτου για να κυριαρχήσουν κάποιοι στο πεδίο της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών, έναντι κάποιων άλλων. Η προτεραιότητα πρέπει να είναι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τις εξαρτήσεις, οι δυνατότητες θεραπείας που θα πρέπει να τους παρέχεται, η ενδυνάμωσή τους, η επανένταξή τους και η υποστήριξη των οικογενειών τους. Τα παιχνίδια δύναμης, εξουσίας και κυριαρχίας τα επιστρέφουμε στους εμπνευστές τους. Μακριά από τις ζωές των ανθρώπων.   

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.