H 24η Απριλίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως «Παγκόσμια Ημέρα Πολυμέρειας
και Πολιτισμού της Ειρήνης». Ο ΟHE έχει ως γενικό σκοπό τη διατήρηση της
διεθνούς ειρήνης και την ενθάρρυνση της διεθνούς συνεργασίας. Οι Διακηρύξεις
και τα Όργανα του ΟΗΕ αποτελούν το λεγόμενο «ήπιο δίκαιο (soft law)», που
σημαίνει ότι λειτουργούν μέσω της δύναμης της ηθικής πειθούς.
Τον Δεκέμβριο του 2018 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε τέσσερα ψηφίσματα
που προωθούν τον πολιτισμό της ειρήνης, της ανεκτικότητας, της διπλωματίας και
της πολυμέρειας.
Εγκρίθηκε το ψήφισμα «Διακήρυξη και πρόγραμμα δράσης για τον πολιτισμό της
ειρήνης» (έγγραφο A/73/L.43). Η έμφαση για έναν πολιτισμό της ειρήνης και
ειδικότερα της καλλιέργειάς του μέσω της εκπαίδευσης αποτελεί μέρος μιας
ευρύτερης συνειδητοποίησης ότι η επίτευξη της ειρήνης δεν είναι απλώς μόνο ένα
θεσμικό πρόβλημα, αλλά μάλλον μια διαδικασία που απαιτεί περίπλοκα στοιχεία
μιας ευρύτερης πολιτισμικής αλλαγής. Η ανάπτυξη του πολιτισμού της ειρήνης
είναι άρρηκτα συνδεδεμένη μεταξύ άλλων με την προώθηση της ειρηνικής επίλυσης
των συγκρούσεων, του αμοιβαίου σεβασμού, της αμοιβαίας κατανόησης και της
διεθνούς συνεργασίας, την προώθηση της δημοκρατίας, τον σεβασμό των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, την εξάλειψη της
φτώχειας και του αναλφαβητισμού, την προώθηση βιώσιμης οικονομικής και
κοινωνικής ανάπτυξης, την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των
γυναικών μέσω της χειραφέτησης και της ισότιμης εκπροσώπησής τους σε όλα τα
επίπεδα λήψης αποφάσεων, την πλήρη ισότητα για τις «φυλετικές» και σεξουαλικές
μειονότητες. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην
προώθηση και την ενίσχυση του πολιτισμού ειρήνης.
Επίσης, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε το ψήφισμα με τίτλο «Διεθνής Ημέρα
Πολυμέρειας και Διπλωματίας για την Ειρήνη» (έγγραφο A/73/L.48). Με το κείμενο
αυτό, η Γενική Συνέλευση καλεί όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών να
διαδώσουν τα πλεονεκτήματα της πολυμέρειας και της διπλωματίας για την ειρήνη, μεταξύ άλλων, μέσω δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού υπό την ομπρέλα του πολιτισμού της ειρήνης. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πολυμέρεια – με πυρήνα τα Ηνωμένα Έθνη – οφείλει να απορρέει από τις αξίες και τις πεποιθήσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Οι πολύπλοκες απειλές σήμερα απαιτούν σύνθετες και ορθολογικές απαντήσεις.
Μόνο όλοι μαζί μπορούμε να έχουμε πραγματική συμβολή στην εξασφάλιση της
βιώσιμης ανάπτυξης, της ειρήνης και της ασφάλειας, καθώς και στην προώθηση και
προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μόνο όλοι μαζί μπορούμε να
επιτύχουμε την εκπαίδευση για όλους, την ισότητα των φύλων και τη δέσμευσή μας
να μην αφήσουμε κανέναν πίσω.
Επιπλέον, υιοθετήθηκε το ψήφισμα «Διαφωτισμός και θρησκευτική ανεκτικότητα»
(έγγραφο Α/73/L.52). Με βάση το κείμενο αυτό, η Γενική Συνέλευση καλεί τα κράτη
μέλη να διατηρήσουν κοινή στάση όσον αφορά στην υποστήριξη της εφαρμογής
των αρχών της Διακήρυξης για την εξάλειψη όλων των μορφών μισαλλοδοξίας και
διακρίσεων βάσει θρησκευτικών πεποιθήσεων. Προτρέπει ακόμα τα κράτη μέλη να
εντείνουν τις προσπάθειές τους προς τον σκοπό αυτό για την προστασία και την
προώθηση της ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Στο ερώτημα αν οι θρησκείες μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην
παγκόσμια ειρήνη η άποψή μας είναι ότι η συμβολή αυτή μπορεί να γίνει
πραγματικότητα, αν Εβραίοι, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και μέλη άλλων θρησκειών
είναι ενεργοί πολίτες. Όλοι ζούμε στον ίδιο κόσμο και ως Ευρωπαίοι και
Παγκόσμιοι Πολίτες έχουμε όλοι ευθύνη γι’ αυτόν τον πλανήτη, τους ανθρώπους
και την ειρηνική συνύπαρξη.
Τέλος, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε το ψήφισμα «Προώθηση του διαθρησκειακού
και διαπολιτισμικού διαλόγου, κατανόηση και συνεργασία για την ειρήνη»
(έγγραφο Α/73/L.55). Με αυτό καταδίκασε κάθε υποστήριξη του θρησκευτικού
μίσους που συνιστά υποκίνηση σε διακρίσεις, εχθρότητα ή βία και ενθαρρύνει τα
κράτη μέλη να εξετάσουν πρωτοβουλίες που προσδιορίζουν τους τομείς πρακτικής
δράσης για την προώθηση του διαθρησκειακού και διαπολιτισμικού διαλόγου, της
ανεκτικότητας, της κατανόησης και της συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτού του
διαθρησκειακού και διαπολιτισμικού διαλόγου θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν επιδιώκουν μια Παγκόσμια Ηθική και δεν επιβάλλουν
μια «παγκόσμια ενιαία κουλτούρα», ούτε προωθούν για τους πολίτες της
Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας Κοινότητας μια γενική κοσμοθεωρία ή «πολιτική
θρησκείας». Αντίθετα θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να
αυτοπροσδιορίζονται οι ίδιοι ατομικά και συλλογικά και να διαμορφώνουν την
ταυτότητά τους. Έτσι και μέσω της αμοιβαίας ανεκτικότητας και της αναγνώρισης
των αντίστοιχων διαφορών θα διασφαλίζεται «πολιτικά-δικαϊικά η ισότητα». Αυτό
καθίσταται σαφές με τον όρο «δικαίωμα στη διαφορετικότητα», «the right to be
different».
Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις σημερινές οικονομικές, κοινωνικές,
πολιτισμικές εξελίξεις, καθώς και θέματα που προκύπτουν λόγω της μετανάστευσης
πρέπει να βασίζονται στις αξίες της μη διάκρισης, της ανεκτικότητας και του
σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας
της έκφρασης και της ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκευτικών
πεποιθήσεων. Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να εξακολουθήσει να
αναγνωρίζει τη μεγάλη αξία και τον κρίσιμο ρόλο της εκπαίδευσης στην προώθηση
της αμοιβαίας κατανόησης, της ανεκτικότητας, της μη διακριτικής μεταχείρισης και
του σεβασμού σε όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την ελευθερία θρησκείας ή
πεποιθήσεων.
του Βασίλη Α. Πανταζή, Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, υποψήφιου
Ευρωβουλευτή ΜέΡΑ25
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
