Στο πρόσφατο διάγγελμά του, ο κ.Μητσοτάκης ισχυρίστηκε ότι «η πανδημία ανέκοψε την πορεία της χώρας που έμπαινε σε τροχιά ανάκαμψης», όπως είπε επί λέξει. Ας δούμε αν και κατά πόσο αυτός ο ισχυρισμός βασίζεται στην οικονομική πραγματικότητα ή όχι.
Κατ’ αρχάς, οι τεράστιες απώλειες που υπέστη το ΑΕΠ της χώρας στα χρόνια των μνημονίων δεν αναπληρώθηκαν παρά ελάχιστα, αφού από το 2008 ως το 2013 «χάθηκαν» 66 δισ.€ (συνολική απώλεια -26%), ενώ στα έξι χρόνια που μεσολάβησαν έκτοτε (2013-2019) «ανακτήθηκαν» μόλις 10 δισ.€. Ωστόσο, ακόμα και αυτή η βασανιστικά αργή, αναιμική ανάκαμψη αποδεικνύεται ασταθής και αβέβαιη, καθώς η χώρα εισήλθε σε υφεσιακή τροχιά κατά το 4ο τρίμηνο του 2019, όπως καταδεικνύεται στο Γράφημα 1.
Όσον αφορά τις επενδύσεις, τα τελευταία 9 χρόνια των μνημονίων (2011-2019), η διαφορά ανάμεσα στις ακαθάριστες επενδύσεις παγίων και τις αποσβέσεις ήταν συνεχώς αρνητική (βλέπε Γράφημα 2), με συνέπεια τη συνολική μείωση του παγίου κεφαλαίου κατά 84 δισεκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Ακόμα και την τριετία 2017-2019 που το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα αυξήθηκε έστω οριακά, οι επενδύσεις παγίων ήταν χαμηλές και μικρότερες από τις αντίστοιχες αποσβέσεις, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η μείωση του παγίου κεφαλαίου. Επιπλέον, οι ακαθάριστες πάγιες επενδύσεις εξακολουθούν να φθίνουν και σε σχετικούς όρους (από 14% του ΑΕΠ το 2017 σε 11% το 2019), τη στιγμή που στην ευρωζώνη καταγραφόταν αυξητική τάση (από 20% του ΑΕΠ το 2017 σε 22% το 2019).
Επιπροσθέτως, όπως σημείωνε σε μελέτη του το Ινστιτούτο Levy στις αρχές Μαρτίου 2020, δηλαδή πριν από το ξέσπασμα της κρίσης του κορονοϊού, η κυβερνητική φιλοδοξία για ετήσια ανάπτυξη 4% θα απαιτούσε αύξηση των συνολικών επενδύσεων τουλάχιστον κατά 15% φέτος και 17% του ΑΕΠ το 2021, πράγμα που με τα δεδομένα των αρχών του έτους, κρινόταν ήδη «εξαιρετικά μη ρεαλιστικό». Στην ίδια μελέτη σημειωνόταν επίσης ότι, καθώς οι εγχώριες ιδιωτικές επενδύσεις παραμένουν αδύναμες και οι δημόσιες επενδύσεις πολύ κάτω από τα επίπεδα του 2010, η προσοχή στρέφεται στην προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), οι οποίες αυξάνονται μεν, αλλά με τάση επιβράδυνσης από το 2017. Επιπλέον, το αυξανόμενο μερίδιο ΑΞΕ που κατευθύνεται προς την αγορά ακινήτων, περιορίζει έτι περαιτέρω τη δυνατότητα να ενισχυθεί η παραγωγική βάση της οικονομίας.
Αν εκτός από τα παραπάνω ληφθεί υπόψη το ούτως ή άλλως ισχνό Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που προβλεπόταν στον Προϋπολογισμό του 2020 (6.700 εκατ.€) και του οποίου πόροι θα διατεθούν για άμεση ή έμμεση χρηματοδότηση ιδιωτικών επιχειρήσεων υπό το πρόσχημα ότι έχουν πληγεί, με όρους και κριτήρια που εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια του Υπουργού Ανάπτυξης (βάσει του… πονηρού άρθρου 6 της ΠΝΠ Α’68/20-03-2020), τότε προκύπτει το συμπέρασμα ότι το «επενδυτικό κενό» θα αποκτήσει χαρακτήρα… χάους το 2020.
Και δεν είναι μόνο αυτά. Ήδη πριν από το lockdown λόγω του Covid-19, κατά το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2020, η εικόνα της ελληνικής οικονομίας δεν προοιωνιζόταν την «ανάκαμψη» που επικαλέστηκε ο κ.Μητσοτάκης. Συγκεκριμένα:
- Κατεγράφη δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 1,115 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για 814 εκατ. ευρώ (-37%) που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020 και το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε σε 823 εκατ. ευρώ, έναντι του στόχου για 929 εκατ. ευρώ (-11%).
- Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 7,549 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 476 εκατ. ευρώ ή 5,9% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2020. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 8,271 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 398 εκατ. ευρώ ή -4,6% έναντι του στόχου. Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 430 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 343 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου, εξαιτίας της υστέρησης στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος.
- Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν στα 8,664 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 175 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (8,839 δισ. ευρώ). Οι κυριότερες αιτίες της εμφανιζόμενης απόκλισης είναι η υποεκτέλεση των μεταβιβάσεων κατά 143 εκατ. ευρώ και η υποεκτέλεση σε άλλες μείζονες κατηγορίες δαπανών οι οποίες τροφοδοτήθηκαν με ανάλωση μέρους του αποθεματικού.
- Οι εξαγωγές εμπορευμάτων ενισχύθηκαν ελαφρώς (+276 εκατ. ευρώ), ενώ η ετήσια αύξηση των εισαγωγών εμπορευμάτων ήταν ηπιότερη (+191 εκατ. ευρώ), με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα να παραμένει σε υψηλά επίπεδα (-3.595 εκατ. από τα -3.680 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο δίμηνο του 2019).
Βάσει των ανωτέρω, συνάγεται σαφώς το συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση ψεύδεται ενσυνειδήτως ισχυριζόμενη πως η χώρα είχε εισέλθει σε «τροχιά ανάκαμψης» και ότι η πανδημία «ανέκοψε αυτή την πορεία». Το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν ο ελληνικός λαός μπορεί να πιστέψει και να εμπιστευτεί το μέλλον του σε μια κυβέρνηση που του λέει ψέματα για το κοντινό παρελθόν ή θα αντιταχθεί με Ενότητα και Αγώνα στο 5ο μνημόνιο που αυτή απεργάζεται.
Σάκης Ζαχάρος, Πολιτικός Σχεδιασμός ΜέΡΑ25
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.