Ποιοι είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν τοπία στεγαστικής επισφάλειας; 

Αρχικά η γενικευμένη εμπορευματοποίηση και χρηματιστικοποίηση της κατοικίας. Η κατοικία από δικαίωμα έχει φθάσει να είναι, όχι απλώς εμπόρευμα, αλλά επενδυτικό προϊόν στα διεθνή χρηματιστήρια. Έχουμε απέναντί μας τα funds που έχουν λάβει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια με έκπτωση και αυτό που τα ενδιαφέρει είναι, με την απειλή του πλειστηριασμού, να εξαναγκάσουν τους δανειολήπτες/τριες να χρηματοδοτούν τις προσόδους των τιτλοποιημένων δανείων. 

Δεύτερος παράγοντας είναι το ζήτημα της ατομικής ευθύνης, η πρόκριση δηλαδή ενός ατομοκεντρικού μοντέλου κάλυψης των στεγαστικών αναγκών, το οποίο ουσιαστικά νομιμοποιεί τη βάση για την προώθηση αντικοινωνικών πολιτικών.

Τέλος θεμελιώδες χαρακτηριστικό του νεοφιλελεύθερου κοινωνικού κράτους και της νεοφιλελεύθερης στεγαστικής πολιτικής είναι η διαχείριση της ακραίας φτώχειας: οι πολιτικές που εφαρμόζονται επικεντρώνονται σε διαστάσεις που κυρίως αναφέρονται στην παυσίπονη, κατακερματισμένη και ισχνή ανακούφιση των ακραία φτωχών ανθρώπων, ενώ την ίδια στιγμή εγκαταλείπονται οι κοινωνικές πολιτικές που αποσκοπούν στην κοινωνική συνοχή.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια εφαρμόστηκαν εξαιρετικά αντικοινωνικές πολιτικές στο θέμα της στέγης, στο όνομα μιας υποτιθέμενης εξυγίανσης.

• Το 2012 καταργήθηκε ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΕΟΚ) και η Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης (ΔΕΠΟΣ). 
• Το 2013 θεσπίστηκε η golden visa.
• Το 2015 θεσπίστηκαν οι servicers.
• Το 2017 θεσπίστηκαν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί.
• Το 2019 θεσπίστηκε το πρόγραμμα τιτλοποίησης χρέους που αφορά κύριες κατοικίες.

Τί πρέπει να γίνει;

Όταν δεν υπάρχουν κοινωνικές πολιτικές κατοικίας πρέπει οπωσδήποτε να μένει στο απυρόβλητο η κύρια κατοικία. Εάν μπλοκαριστεί η διαδικασία των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, τα τιτλοποιημένα δάνεια δεν έχουν καμία αξία. Ο σεβασμός της πρώτης κατοικίας είναι αδιαπραγμάτευτος.

Με εργαλεία πρωτίστως το διεθνές οικονομικό σύμφωνο για τα μορφωτικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα (άρ.11) κατοχυρώνεται το δικαίωμα στην αξιοπρεπή στέγαση. Σύμφωνα με τη νομολογία που έχουν βγάλει οι επιτροπές του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι σαφές ότι αν το κράτος δεν μπορεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες στέγασης, δεν μπορούν να γίνονται εξώσεις. Το πρωτόκολλο το έχουμε κυρώσει από το 1985 στην Ελλάδα. Χρειάζεται να κυρωθεί το πρόσθετο πρωτόκολλο που επιτρέπει την ατομική προσφυγή για την υπεράσπιση του δικαιώματος στη στέγη.

Το ζήτημα των στεγαστικών ανισοτήτων παραμένει σε μεγάλο βαθμό σκόπιμα συγκεκαλυμμένο γιατί περιέχει ένα μεγάλο πολιτικό κόστος η ανάδειξη του γεγονότος ότι σχεδόν η μισή ελληνική κοινωνία ταλανίζεται από στεγαστικά προβλήματα. Χρειάζεται η σύσταση ενός αυτόνομου οργανισμού ο οποίος θα παράγει στεγαστικές πολιτικές, είτε μια νέα μορφή του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας είτε ενός Υπουργείου. Στόχος του η ολιστική αντιμετώπισης των στεγαστικών ανισοτήτων. 

Χρειάζεται η δημιουργία τράπεζας κοινωνικής κατοικίας με δημόσιο έλεγχο. Αυτή θα πρέπει να αξιοποιεί και το δημόσιο οικιστικό απόθεμα αλλά και να παρέχει κίνητρα σε ιδιώτες να εντάσσουν τα ακίνητά τους με προσανατολισμό τη δημιουργία στεγαστικού αποθέματος κοινωνικής κατοικίας.  

Χρειάζεται η δημιουργία νομικού πλαισίου για τη συνεταιριστική κατοικία, ώστε να υπάρχει δυνατότητα να αξιοποιηθεί από πολίτες που επιθυμούν να λύσουν το στεγαστικό τους πρόβλημα έξω από το πλαίσιο της ιδιοκατοίκησης, δημιουργώντας συμπεριληπτικές κοινότητες προτάσσοντας την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια. 

Χρειάζεται να δούμε ένα ολιστικό μοντέλο στο θέμα της στέγασης, από τη φάση της πρόληψης μέχρι τη φάση της επανένταξης. 

Χρειάζεται να μπει πλαφόν στο πλαίσιο των βραχυχρόνιων μισθώσεων που να αφορά και το κομμάτι του στεγαστικού αποθέματος αλλά και το κομμάτι των ενοικίων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν αυξημένο πρόβλημα. Είναι αναγκαίο να απαγορευθεί σε νομικά πρόσωπα να κάνουν βραχυχρόνιες μισθώσεις. 

Χρειάζεται να διώξουμε τα funds, να προχωρήσουμε σε κατάργηση του Πτωχευτικού Νόμου και στη δημιουργία ενός δημόσιου φορέα που θα διαχειρίζεται το ζήτημα. Το ΜέΡΑ25 έχει προτείνει το παράδειγμα του «ΟΔΥΣΣΕΑ». Μια νέα Δημόσια Εταιρεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, η οποία αναλαμβάνει όλα τα κόκκινα δάνεια που εμπεριέχουν βασικές κατοικίες και ακίνητα μικρομεσαίων επιχειρήσεων, παγώνει όλα τα πανωτόκια, καταργεί εξώσεις και πλειστηριασμούς αυτών των ακινήτων και δρομολογεί τη μακροχρόνια διαχείριση των κόκκινων δανείων. Με τι τρόπο; Συνδυάζοντας (α) τον τερματισμό της εξαγωγής στο εξωτερικό τεράστιου πλούτου, (β) την προστασία οικογενειών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που (υπό τον ΗΡΑΚΛΗ) χάνουν σπίτια και μαγαζιά, (γ) τη δίκαιη διευθέτηση των χρεών των δανειοληπτών.

Μέχρι τότε το ΜέΡΑ25 θα υποστηρίζει με όσα μέσα διαθέτει τους αγώνες των κινημάτων απέναντι στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, για το δικαίωμα σε αξιοπρεπείς συνθήκες στέγασης των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, για τη σοβαρή αντιμετώπιση παλιών και νέων μορφών αστεγίας και την επανένταξη των ανθρώπων με σεβασμό και αξιοπρέπεια. 

Τομέας Δικαιωμάτων

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.