Ο κλάδος της υγείας, από την ασφαλιστική κάλυψη και την παροχή ιατρικών υπηρεσιών και φαρμακευτικών σκευασμάτων, αποτελεί έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο τομέα της κοινωνικής ζωής. Πάνω στο κρίσιμο αυτό ζήτημα διεξάγεται μια πολύ έντονη συζήτηση – και πρακτική εφαρμογή – αναφορικά με τον τρόπο προσφοράς αυτού του πολύτιμου αγαθού: αφημένο στις δυνάμεις της αγοράς ή δημόσια παρεχόμενο, με κρατική παρεμβατικότητα; Regulated ή Deregulated όπως θα λέγανε οι αμερικανοί.
Ας δούμε τι αποτυπώνουν τα στοιχεία της μέχρι τώρα εμπειρίας, εξετάζοντας τέσσερις δείκτες που αξιολογούν τα συστήματα υγείας διάφορων χωρών – με διαφορετικό βαθμό κρατικής παρεμβατικότητας – και μετρούν τα κόστη τους.
Αξιολόγηση Συστημάτων Υγείας
Αρχίζουμε από τον δείκτη που μετρά τη θνησιμότητα που οφείλεται στο Σύστημα Υγείας. Ο συγκεκριμένος δείκτης του ΟΟΣΑ ταξινομεί ποιοτικά τα συστήματα υγείας των χωρών – μελών του ανάλογα με το πλήθος των θανάτων ανά εκατό χιλιάδες κατοίκους που οφείλονται σε ασθένειες ή έκτακτες καταστάσεις των οποίων οι θεραπείες είναι ευρέως διαδεδομένες και οι ασθενείς θα μπορούσαν να σωθούν εάν δέχονταν τις κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις και φαρμακευτική αγωγή. Με λίγα λόγια αξιολογεί τα κατά χώρες συστήματα υγείας ανάλογα με το πόσους αφήνουν να πεθάνουν επειδή ήταν φτωχοί και αδυνατούσαν να καταβάλλουν τα κόστη της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Σε σύνολο τριανταενός χωρών η Ελλάδα, προ κρίσης μιας και τα στοιχεία είναι του 2007, βρίσκεται στην 14η θέση με 79 μη αναπόφευκτους θανάτους ανα 100.000 κατοίκους, ενώ στην πρώτη θέση είναι η Γαλλία με 59, με τον μέσο όρο να κυμαίνεται μεταξύ 95-104 θανάτους. Στον πίνακα παρατηρούμε πως οι χώρες με πολύ υψηλό βαθμό ιδιωτικοποιημένης υγείας, όπως οι ΗΠΑ και η Χιλή, βρίσκονται χαμηλά στη λίστα της μη αναπόφευκτης θνησιμότητας με 103-124 θανάτους για τις ΗΠΑ και 102-109 για τη Χιλή. Η εντεινόμενη ιδιωτικοποίηση ενός ανελαστικού αγαθού όπως η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ουσιαστικά αποκλείει μερίδες του πληθυσμού από την πρόσβαση τους σε αυτήν.
Επίσης, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. και τον ΟΟΣΑ, η κατάταξη των συστημάτων υγείας έντεκα χωρών μελών τους, που γίνεται λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως την αποδοτικότητα του συστήματος, την προσβασιμότητα σε αυτό σε σχέση με το κόστος του, την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας και το επίπεδο υγείας των πολιτών, η κατάταξη για το έτος 2013 έχει ως εξής:
Παρατηρούμε πως τελευταίο ανάμεσα στα συστήματα υγείας των ανεπτυγμένων αυτών έντεκα χωρών είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες ναι μεν παρέχουν ικανοποιητική ποιότητα φροντίδας, κατατασσόμενες στην 5η θέση (όχι ιδιαίτερα υψηλά βέβαια αν αναλογιστούμε το κόστος αυτού που του συστήματος υγείας), αλλά αυτή η φροντίδα είναι πολύ δύσκολα προσβάσιμη, το δυσκολεύει κάτι που λέγεται χρήμα όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω.
Κόστος Συστημάτων Υγείας
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ (2015) το πιο κοστοβόρο σύστημα υγείας παγκοσμίως είναι εκείνο των ΗΠΑ. Το αμερικανικό σύστημα υγείας, με τον πλήρως ιδιωτικοποιημένο κλάδο της ασφάλισης υγείας και τον κατά συντριπτική πλειοψηφία ιδιωτικοποιημένο κλάδο παροχής υπηρεσιών υγείας, με το κράτος να παρέχει απλώς μερική επιδότηση των ασφαλίστρων σε επιλεγμένους δικαιούχους, φιγουράρει στην κορυφή της λίστας των πιο ακριβών συστημάτων υγείας των χωρών μελών του ΟΟΣΑ:
Το δυσθεώρητο 16,9% του ΑΕΠ των ΗΠΑ δαπανείται στον κλάδο της υγείας, με την αμέσως δεύτερη σε δαπάνη Ιαπωνία να βρίσκεται στο 11,2%.
Η κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στις ΗΠΑ ανέρχεται για το έτος 2015 στα 9.451$ PPP (όπου PPP – Purchase Power Parity – νόμισμα σταθμισμένο αναφορικά με την αγοραστική του δύναμη, δηλαδή τα ποσά υποδηλώνουν ίδια αγοραστική δύναμη), με τα μισά, το 50,88% για την ακρίβεια, να τα πληρώνει ιδιωτικά ο ασφαλισμένος από την τσέπη του. Στη Γαλλία λόγου χάρη, η κατά κεφαλήν δαπάνη είναι 4.407$PPP, με τον ασφαλισμένο να δαπανά περί τα 960$PPP από την τσέπη του, γύρω στο 21% δηλαδή της κατά κεφαλήν δαπάνης. Στην Ελλάδα η συνολική δαπάνη υγείας ανέρχεται στο 8,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, 2245$ PPP είναι η κατά κεφαλήν δαπάνη, ενώ ο έλληνας πληρώνει περίπου 880$ PPP ετησίως από την τσέπη του.
Παρατηρούμε πως στα συστήματα υγείας όπου το κράτος παρεμβαίνει ρυθμιστικά και όχι απλώς για να επιδοτεί τα κόστη που ορίζουν ανεξέλεγκτα οι ιδιώτες πάροχοι και ασφαλιστικοί οργανισμοί, είναι φθηνότερα και μάλιστα διττά: και μακροοικονομικά, ως δαπάνη δηλαδή της κοινωνίας συνολικά, δημόσιας και ιδιωτικής οικονομίας, και μικροοικονομικά, ως ιδιωτική δαπάνη του ασφαλισμένου. Ο ελεύθερος ανταγωνισμός απέτυχε στην πράξη χωρίς την πολιτική ρυθμιστική παρέμβαση να παράσχει αποδοτικότερο και φθηνότερο σύστημα υγείας. Το δείχνουν τα στοιχεία ξεκάθαρα. Η χώρα με το πιο ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας παγκοσμίως, το πιο ελεύθερο στην ιδιωτική πρωτοβουλία, είναι ταυτόχρονα το πιο κοστοβόρο παγκοσμίως και από τα λιγότερο αποδοτικά ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες.
Αλέξης Σμυρλής, Συντονιστής Πολιτικού Προγράμματος ΜέΡΑ25
Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.
