Ζηνοβία Σαπουνά: Οι λέξεις χρησιμοποιούνται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ για να αναπαράγουν στερεότυπα και έμφυλες διακρίσεις

Συνεντεύξεις - videos
19 Ιούν, 2021

Με αφορμή τη στυγερή γυναικοκτονία στα Γλυκά Νερά, η δημοσιογράφος Ζηνοβία Σαπουνά αναλύει στο «Στίγμα της ΜέΡΑς» το στερεοτυπικό δημόσιο λόγο που αναπαράγεται από τα συστημικά ΜΜΕ για αυτά τα εγκλήματα, ο οποίος, σε τελική ανάλυση, συμβάλλει στη διατήρηση και αναπαραγωγή των διακρίσεων με βάση το φύλο:

Από την εποχή που έκανα το μεταπτυχιακό μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο παρατηρούσα το στερεοτυπικό δημόσιο λόγο που αναπαραγόταν – και αναπαράγεται ακόμη – από τα ΜΜΕ και αποφάσισα να εστιάσω σε αυτό το θέμα μέσα από μια ερευνητική εργασία, η οποία επικεντρώθηκε στο περιεχόμενο που παρουσιάζεται από ενημερωτικές ιστοσελίδες.

Εκείνη την εποχή, μελέτησα ένα ειδεχθές έγκλημα που είχε γίνει το Μάρτιο του 2019 στη Σητεία της Κρήτης, όπου μια γυναίκα δολοφονήθηκε από τον εν διαστάσει σύζυγό της μπροστά στα μωρά τους, και κατέγραψα τον τρόπο με τον οποίο οι ενημερωτικές ιστοσελίδες αναπαρήγαγαν αυτό το έμφυλο έγκλημα και τα διάφορα στερεότυπα. Με τίτλους όπως «Οικογενειακή τραγωδία στη Σητεία» στόχευαν να αποδώσουν στο έγκλημα της γυναικοκτονίας μια διάσταση τραγωδίας, όπως για παράδειγμα θα ήταν το ξεκλήρισμα μιας οικογένειας από τροχαίο ατύχημα.

Ο όρος «Οικογενειακή τραγωδία» είναι μνημείο στερεοτυπικού λόγου. Ο συντάκτης ενός τέτοιου τίτλου αγνοεί, τουλάχιστον λεκτικά, τη βία που άσκησε ο άντρας της οικογένειας σε βάρος της γυναίκας της ίδιας οικογένειας.

Αλλά και άλλοι τίτλοι, όπως «Η παθολογική ζήλεια οδήγησε στην άγρια δολοφονία», όπου η ζήλεια είναι αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργίας και όχι το αποτέλεσμα της πατριαρχίας.

Αντίστοιχα, σήμερα στην περίπτωση του εγκλήματος στα Γλυκά Νερά, είχαμε τίτλους του ύφους «Με διαζύγιο και εγκατάλειψη είχε απειλήσει τον πιλότο η Καρολάιν». Χρησιμοποιώντας το ρήμα «απειλώ» φτάνει στα μάτια και αυτιά του θεατή, ακροατή ή αναγνώστη η αίσθηση ότι ο δράστης φτάνει στη γυναικοκτονία γιατί απειλείται, γιατί κάποιος τον θέτει σε κίνδυνο.

Οι λέξεις έχουν ένα πολύ δυνατό φορτίο και χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις για να αναπαράγουν στερεότυπα, έμφυλες διακρίσεις και εμπεδωμένες κοινωνικές πεποιθήσεις.

Τα ΜΜΕ αποτελούν έναν ισχυρότατο παράγοντα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Με το δημόσιο λόγο τους, τα μέσα δημιουργούν μια ιδεολογία και προσδίδουν και κάποια ταυτότητα. Με αυτή τη δυναμική επηρεασμού της κοινής γνώμης οδηγούμαστε στο χτίσιμο πεποιθήσεων και ιδεολογίας, μέσα από την αναπαραγωγή των στερεοτύπων και των έμφυλων διακρίσεων.

Μέσω της γλώσσας διαχέεται αυτή η πεποίθηση που θα δημιουργηθεί και οι παραστάσεις που θα σχηματιστούν στο δημόσιο λόγο αντανακλούν την πραγματικότητα που προϋπάρχει, όμως ταυτόχρονα συμβάλλουν στην ίδια τη συγκρότηση της πραγματικότητας. Δηλαδή, η αναπαραγωγή στερεοτύπων στο δημόσιο λόγο συμβάλλει στην αναπαραγωγή των διακρίσεων βάσει του φύλου.

Ακούστε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ:

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.

Μετάβαση στο περιεχόμενο