Τομέας Δικαιοσύνης: Επικίνδυνη οπισθοδρόμηση σε ό,τι αφορά στην λειτουργία του σωφρονιστικού μας συστήματος

News
08 Δεκ, 2020

Σχέδιο Νόμου Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη:
«Ρυθμίσεις σωφρονιστικής νομοθεσίας, διατάξεις για το Ταμείο Προνοίας Απασχολουμένων στα Σώματα Ασφαλείας και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη».

Η Κυβέρνηση σταθερά προσανατολισμένη στην αντίληψη ενός σωφρονιστικού συστήματος βασισμένου στην κατασταλτική και όχι στη σωφρονιστική πολιτική καταθέτει ένα νέο σωφρονιστικό νομοσχέδιο.

Με το νομοσχέδιο αυτό ρυθμίζονται θέματα που αφορούν στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, ανάμεσα στα οποία η μεταβίβαση εξουσιών στη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, οι άδειες των κρατουμένων, οι μεταγωγές τους στις Αγροτικές Φυλακές, καθώς και η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στους Διευθυντές των Καταστημάτων Κράτησης σχετικά με την πρόσληψη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Αντίθετα, δεν προβλέπεται καμία διαδικασία εκπαίδευσης και επανένταξης των κρατουμένων, ούτε η συνέχιση του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας, όπως επίσης δεν προβλέπεται και καμία ρύθμιση αποσυμφόρησης των φυλακών εν μέσω μάλιστα της πανδημίας του covid 19.

Συγκεκριμένα με το νέο Σωφρονιστικό Νομοσχέδιο μεταβιβάζονται υπερεξουσίες στη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, η οποία θέτει πλέον υπό τον έλεγχό της τόσο την Κεντρική Επιτροπή Μεταγωγών, όσο και το Συμβούλιο Σωφρονιστικών Υποθέσεων, που μέχρι τώρα ανήκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αποκτά μεγαλύτερο έλεγχο στη διαδικασία χορήγησης άδειας ή μεταγωγής των κρατουμένων.

Την ίδια ώρα και προκειμένου η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής να ανταποκριθεί στις νέες διευρυμένες αρμοδιότητές της, στελεχώνεται με 130 νέες οργανικές διοικητικές θέσεις, χωρίς καμία πρόβλεψη για προσλήψεις επιστημονικού προσωπικού (κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, εγκληματολόγους κ.λπ). Να σημειωθεί ότι οι προσλήψεις αυτές γίνονται, ενώ υπάρχουν τεράστια κενά και ανάγκες στα Καταστήματα Κράτησης, πόσο μάλλον δεδομένων των υγειονομικών συνθηκών εξάπλωσης του covid19.

Σε ό,τι αφορά στη διαδικασία χορήγησης αδειών στους κρατούμενους και στη συνδεδεμένη με αυτήν διαδικασία της μεταγωγής των κρατουμένων στις Αγροτικές Φυλακές, διαπιστώνουμε ότι το νέο σωφρονιστικό νομοσχέδιο καταστρατηγεί βασικά δικαιώματα των κρατουμένων. Συγκεκριμένα ενώ ως σήμερα ένας κρατούμενος είχε δικαίωμα άδειας όταν είχε εκτίσει το 1/5 της ποινής του, θα πρέπει πλέον προκειμένου να λάβει άδεια να έχει εκτίσει τα 2/5 της ποινής. Με την αλλαγή αυτή, ένα μέτρο όπως η χορήγηση αδειών που βοηθούν στην ομαλή και σταδιακή επανένταξη του κρατουμένου στην κοινωνία, καθίσταται πλέον δυσχερέστερο στην εφαρμογή του. Ο κρατούμενος ουσιαστικά θα δικαιούται να καταθέσει αίτημα χορήγησης άδειας τόσο αργά, που πρακτικά θα πλησιάζει ο χρόνος να υποβάλει αίτημα για υφ’ όρον απόλυση. Επιπροσθέτως, μειώνεται το ανώτατο όριο ημερών άδειας που δικαιούται και από εννιά ημέρες γίνονται πέντε. Σημειώνεται ότι η χορήγηση άδειας είναι προαπαιτούμενο προκειμένου κάποιος κρατούμενος να μεταχθεί σε Αγροτική Φυλακή . Παράλληλα και για να μεταταχθεί επίσης κάποιος κρατούμενος σε Αγροτική Φυλακή, θα πρέπει πλέον να έχει εκτίσει τα 2/5 της ποινής του. Το προαπαιτούμενο της πραγματικής έκτισης 2/5 σε άνω των 10 ετών ποινή, πρακτικά στερείται νοήματος αφού με το 1/5 σε μεροκάματα ο κρατούμενος έτσι κι αλλιώς αποφυλακίζεται.

Με τις ρυθμίσεις αυτές, το Υπουργείο ουσιαστικά θέτει τον θεσμό των Αγροτικών Φυλακών σε κίνδυνο, καθώς με την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων που θεσπίζονται προκειμένου να μεταχθεί κάποιος κρατούμενος σε Αγροτική Φυλακή, όλο και λιγότεροι κρατούμενοι θα έχουν δικαίωμα μεταγωγής σε αυτές, εξέλιξη που θα οδηγήσει στη δραματική μείωση του πληθυσμού τους, στην έλλειψη εργατικών χεριών και τελικά πιθανώς στην κατάργησή τους. Ο θεσμός των Αγροτικών Φυλακών αποτελεί έναν αποδεδειγμένα σωφρονιστικά αποτελεσματικό θεσμό, καθώς ενεργοποιεί τον κρατούμενο στην προσφορά εργασίας, παρέχοντάς του ταυτόχρονα την δυνατότητα της πιο σύντομης αποφυλάκισής του. Επιπλέον, λόγω της χαμηλής τους πληρότητας σε κρατούμενους οι Αγροτικές Φυλακές συνεισφέρουν στην αποσυμφόρηση των φυλακών άλλου τύπου. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, ώστε η Πολιτεία να ενισχύσει τον θεσμό των Αγροτικών Φυλακών. Αντιθέτως, με τις νέες ρυθμίσεις και η συμφόρηση των άλλων φυλακών θα αυξηθεί, καθώς όλο και λιγότεροι κρατούμενοι θα μετάγονται στις Αγροτικές Φυλακές και οι κρατούμενοι θα πάψουν να έχουν πρόσβαση σε προνόμια που βοηθούσαν στη συντομότερη αποφυλάκιση και επανένταξή τους. Ουσιαστικά έχουμε πλέον μια σαφή οπισθοδρόμηση της σωφρονιστικής πολιτικής και του Κράτους Δικαίου μπροστά στην ανάδειξη μιας κατασταλτικής και εκδικητικής για τους κρατούμενους πολιτικής.
Επίσης, στο νέο νομοσχέδιο, προβλέπεται ότι σε περίπτωση κατά την οποία σε ένα Κατάστημα Κράτησης υπάρχει κενό στη θέση του ιατρικού ή του νοσηλευτικού προσωπικού ο Διευθυντής του Καταστήματος έχει πλέον την αρμοδιότητα να προβεί σε ενέργειες προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι υγειονομικές ανάγκες του Καταστήματος.

Συγκεκριμένα διαβάζουμε στις τροποποιήσεις που επιφέρει το αρθ. 1: «σε όποιο κατάστημα κράτησης δεν υπάρχει επαρκές νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, οι ανάγκες καλύπτονται σε εικοσιτετράωρη βάση με επισκέψεις εξωτερικών ιατρών και νοσηλευτών, που καλούνται από τον διευθυντή του καταστήματος και αμείβονται κατ’ επίσκεψη από αυτόν… ενώ … οι Κρατούμενοι των Καταστημάτων Κράτησης, εκτός εκείνων του Συγκροτήματος Καταστημάτων Κράτησης Κορυδαλλού, που ασθενούν κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, καθώς και εκείνοι που παρουσιάζουν έντονα προβλήματα ψυχικής υγείας θα εισάγονται στο αναρρωτήριο του Καταστήματος ή θα περιορίζονται σε ειδικό τμήμα..». Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για πρόσληψη μόνιμου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού μέσα σε συνθήκες αυξημένου κινδύνου λόγω covid-19. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην παρούσα φάση 9 γιατροί, 67 νοσηλευτές και 1 φαρμακοποιός καλύπτουν 34 Καταστήματα Κράτησης και καλούνται να παρέχουν πρωτοβάθμια περίθαλψη σε 11.500 κρατούμενους. Τα στοιχεία προφανώς καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος της υποστελέχωσης των υγειονομικών υπηρεσιών στις ελληνικές φυλακές. Η επιλογή όμως αυτή του Υπουργείου να αποποιηθεί τις ευθύνες του ως προς την κάλυψη των υγειονομικών αναγκών στα Καταστήματα Κράτησης εσωκλείει έναν βαθύτερο κίνδυνο.

Η μεταβίβαση της ευθύνης σε άτομο (στη συγκεκριμένη περίπτωση στον Δ/ντή του Καταστήματος), αφενός ακυρώνει τη θεσμική λειτουργία της Πολιτείας, αφετέρου εκθέτει δυσανάλογα το άτομο που αποφασίζει, σε πιθανές θεσμικές συνέπειες στην περίπτωση που προκύψει οποιαδήποτε δυσλειτουργία. Συνέπειες μάλιστα τις οποίες θα υποστεί από μια Πολιτεία, που η ίδια δε λειτουργεί με θεσμικό τρόπο. Επιπλέον υπονομεύει το κύρος της θεσμικής λειτουργίας μιας κοινωνίας απέναντι στον κρατούμενο, τη στιγμή που η ίδια η επιβολή της ποινής, έχει ως στόχο να τον βοηθήσει να αντιληφθεί ότι η κοινωνία λειτουργεί στη βάση θεσμών και όχι μέσω ατομικών επιλογών ή ακόμη και πιθανής αυθαιρεσίας. Εν τέλει αυτή η λογική αποτελεί υπονόμευση τόσο της ίδιας της σωφρονιστικής πολιτικής, όσο και της λειτουργίας του νομικού μας οικοδομήματος στο σύνολό του.

Με το νέο σωφρονιστικό νομοσχέδιο επίσης δεν προβλέπεται καμία ρύθμιση για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Δεδομένου ότι οι φυλακές αποτελούν κλειστές δομές, αντιλαμβανόμαστε ότι σε περίπτωση κατά την οποία παρουσιαστεί κρούσμα σε Κατάστημα Κράτησης, είναι πρακτικά αδύνατη η ανάσχεση της εξάπλωσης του ιού μέσα στη δομή. Εκατοντάδες κρατούμενοι και εργαζόμενοι στις φυλακές νοσούν αυτή τη στιγμή. Το διαχρονικά φλέγον ζήτημα της αποσυμφόρησης και της βελτίωσης των συνθηκών κράτησης στις ελληνικές φυλακές, αποκτά υπό τις συνθήκες εξάπλωσης της πανδημίας του covid19, νέα και πολύ πιο δραματική διάσταση.

Ήδη με ομολογία του Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη, στις 13-11-20, ο αριθμός των κρουσμάτων στις ελληνικές φυλακές είχε ήδη ανέλθει στα 208, αριθμός ο οποίος ώρα με την ώρα εφιαλτικά και ανεξέλεγκτα μεγαλώνει. Επίσης, στο πλαίσιο της ενημέρωσης της εθνικής αντιπροσωπείας, κατέθεσε στα Πρακτικά τα στοιχεία από την «Αναφορά για τον κορονοϊό της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής» με ημερομηνία 12/11/2020 όπου αναφέρει: 15 ύποπτα και 23 βεβαιωμένα κρούσματα σε σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Και 69 ύποπτα και 101 βεβαιωμένα κρούσματα σε κρατουμένους. Σύνολο 84 ύποπτα και 124 βεβαιωμένα κρούσματα. Στην αναφορά αυτή, σημειώνεται ότι «τα περιστατικά αυτά δεν παρουσιάζουν ανησυχητικά συμπτώματα. Οι κρατούμενοι βρίσκονται σε καραντίνα στα καταστήματα κράτησης εκτός δύο της Θεσσαλονίκης που νοσηλεύονται χωρίς σοβαρά συμπτώματα». Λίγες μέρες μετά, δύο κρατούμενοι έχασαν τη ζωή τους. Η παντελής αδιαφορία της Πολιτείας για τη ζωή των κρατουμένων στα Καταστήματα Κράτησης θα οδηγήσει σε περαιτέρω απώλεια ανθρώπινων ζωών και θα εκθέσει για πολλοστή φορά την ελληνική δικαιοσύνη διεθνώς για τον τρόπο που χειρίζεται τον κρατούμενο. Μόνο με βαθιά απογοήτευση λοιπόν μπορούμε να ακούσουμε τις δηλώσεις της Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής Σ. Νικολάου η οποία στις 09-11-20 δήλωνε: «Σκεφτείτε 34 καταστήματα κράτησης σε όλη την επικράτεια με 11.500 κρατούμενους και 5.000 προσωπικό, αυτή τη στιγμή έχουμε σύνολο κρατουμένων και προσωπικού μόλις 84 άτομα (θετικά στον κορονοϊό)».

Η διαχείριση της κατάστασης από το προσωπικό των σωφρονιστικών Καταστημάτων γίνεται ολοένα και πιο δυσχερής. Οι εργαζόμενοι στις φυλακές καλούνται με κίνδυνο της προσωπικής αλλά και της οικογενειακής τους υγείας, λόγω του κινδύνου της μεταφοράς του ιού στο οικογενειακό τους περιβάλλον, να ανταπεξέλθουν τόσο στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, όσο και στην τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι το έτσι και αλλιώς φλέγον ζήτημα της αποσυμφόρησης των ελληνικών φυλακών, αναδεικνύεται εν μέσω πανδημίας με ακόμη πιο επιτακτικό τρόπο.

Καλούμε για μια ακόμη φορά την κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της προχωρώντας σε άμεση αποσυμφόρηση των Καταστημάτων Κράτησης προκειμένου να προστατέψει τόσο το σώμα των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές, όσο και τους εργαζόμενους στα σωφρονιστικά καταστήματα από τις συνολικές επιπτώσεις της εξάπλωσης του κορονοϊού στο χώρο των ελληνικών φυλακών και να προασπίσει την όλο και πιο βαθιά παραμελημένη από την πολιτική της, Δημόσια Υγεία, ειδικά σε αυτές τις ακραία ευπαθείς ομάδες.
Συμπερασματικά η Κυβέρνηση αντί να λάβει μέτρα που θα βοηθούσαν στην αποσυμφόρηση των Καταστημάτων Κράτησης, αλλά και στην επίλυση των χρόνιων προβλημάτων του σωφρονιστικού μας συστήματος, προχωρά στην εφαρμογή μιας προσανατολισμένης στην καταστολή πολιτικής, αγνοοώντας τα δίκαια αιτήματα τόσο των σωφρονιστικών υπαλλήλων όσο και των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές.

Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια επικίνδυνη συνολική οπισθοδρόμηση τόσο σε ό,τι αφορά στην λειτουργία του σωφρονιστικού μας συστήματος, όσο και σε ό,τι αφορά στην λειτουργία του νομικού Πολιτισμού μας στο σύνολό του.

Τομέας: Δικαιοσύνης | 210-3810671 | [email protected]

Ο τομέας επεξεργάζεται πολιτικές για μια δημοκρατική λειτουργία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης η οποία θα διασφαλίζει την πραγματική ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα του κράτους δικαίου.

Θέλεις να μαθαίνεις για τις δράσεις του ΜεΡΑ25; Γράψου εδώ.

Μετάβαση στο περιεχόμενο